" MỪNG 25 NĂM TUYÊN PHONG
CÁC THÁNH TỬ ĐẠO VIỆT-NAM 1988-2013,
ĐỌC LẠI
«LỊCH SỬ CÔNG GIÁO VIỆT NAM BỊ CẤM VÀ BÁCH HẠI»

1 2 3 4 5 6

 

 

LTS : Các Cộng Đoàn Công Giáo Việt Nam tại Pháp bày tỏ ḷng mộ mến Các Thánh Tử Đạo Việt Nam một cách đặc biệt bằng cách cùng nhau tổ chức Đại Hội Lộ Đức từ 01 đến 05 tháng 08 năm 2013 để « Mừng 25 năm tuyên phong các thánh Tử Đạo Việt Nam - Sống Đức Tin theo gương tiền nhân »

Để góp phần chia sẻ long mộ mến này, chúng tôi xin giới thiệu loạt bài sau đây của Gs Trần Văn Cảnh.

"Mừng 25 năm tuyên phong các Thánh Tử Đạo Việt Nam 1988-2013,

đọc lại "Lịch sử Công Giáo Việt Nam bị cấm và bách hại "

a. Lịch sử những lư do và sắc chỉ cấm đạo_160713

b. Chính sách cấm đạo của vua Minh Mệnh_260713

c. Các Thánh Tử Đạo đích thực là tử đạo kytô hữu

d. Gương đốt sáng văn hóa Việt Nam của các Thánh Tử Đạo Việt Nam

e. Gương thăng hoa văn hóa Việt Nam của các Thánh Tử Đạo Việt Nam

f. Cộng sản quản lư Công Giáo Việt Nam thế nào? Công Giáo Việt Nam chinh phục Cộng Sản ra sao?

   

 

Bài 3 : CÁC THÁNH TỬ ĐẠO ĐÍCH THỰC LÀ TỬ ĐẠO KYTÔ HỮU

Tuyên phong hiển thánh 117 vị tử đạo ở Việt Nam, ngày 19.06.1988 tại Rôma, Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đă dựa vào Phúc Âm Thánh Matthêu chương X và Thư 1 của thánh Phaolô Gửi Tín Hữu Cô-Rin-Tô để phân tích những nét chính yếu trong những cuộc xưng đạo của các thánh tử đạo ở Việt Nam [1]. Những nét chính yếu này xác định tính chất xác thực tử đạo v́ Chúa Kytô. Những nét chính yếu này đă rơ ràng được nh́n thấy trong cuộc xưng đạo và tử đạo của tất cả 117 thánh tử đạo Việt Nam, dẫu rằng mỗi cuộc tử đạo đều có hoàn cảnh cá biệt. Chúng tôi xin dựa vào những sự kiện thực tế của ba vị : Thánh Linh Mục Năm, Thánh Trùm Đích và Thánh Lư Mỹ [2], để đúc kết những nét chính yếu trong việc tử đạo mà ba vị cũng như tất cả 117 vị tử đạo khác đă lănh nhận tại Việt Nam.

1. Các Ngài đă bị theo dơi, bị tố cáo và bị bắt, nộp cho quan, v́ là công giáo. Cả ba thánh đều là những người lương thiện. Cha Năm hiền ḥa vui vẻ, tính khiêm nhường, đạo đức, cứ giờ cứ mực mà ra đọc kinh, lại có ḷng thương người nghèo khó, khi ăn cơm ngài thường để dành cho kẻ khó một ít. Ông Trùm Đích là người hiền lành thật thà từ nhỏ, chẳng hề căi mắng buồn giận ai bao giờ. Ông cũng chẳng chơi bời, cờ bạc rượu chè mà chỉ chuyên chú làm ăn. Ông rất căn cơ mực thước, nên nhà không bao giờ thiếu thốn. Trong gia đ́nh có con ăn đầy tớ, và ông đối xử rất công bằng. Ông Lư Mỹ thương kẻ khó và bố thí cho họ. Có năm mất mùa, thiên hạ đói khổ, ông truyền nấu cháo cho kẻ khó ăn, v́ ông sợ cho gạo, họ sẽ ăn xong và đau bụng mà chết. Tuy c̣n trẻ, nhưng tư cách và uy tín của ông đáng kính phục. Ông là người sắc sảo giỏi giang, ông ăn ở chính trực và ăn nói lư sự mà bặt thiệp. Có lần trong làng khuyết một chân cai tổng, lư trưởng trong làng đến nhà ông xin ông ra làm việc chung, nhưng ông không chịu.

Nhưng cả ba vị đều là công giáo, tin vào Thiên Chúa. Và v́ vậy, vua quan Việt Nam ghét bỏ các vị và muốn giết hại các vị. Lệnh vua Minh Mệnh đ̣i phải xử tử các đạo trưởng, xử tử những người chấp chứa các đạo trưởng, xử tử những quan quyền không tố cáo các đạo trưởng trong địa hạt của ḿnh. Và sự ǵ phải đến, đă đến. Họ đă cho mật thám giả làm gia nhân, để lấy tin tức. Khi biết rơ tính thế, họ đă đưa lính tráng đến nhà vây bắt.

Khi bị nhận diện, cha Năm đă chẳng chối, mà c̣n xác nhận : "Phải tôi là cụ đạo đấy". Do vậy lính tráng đă bắt cha Năm và bắt cả ông trùm Đích giải nộp cho quan. Bấy giờ quan gọi ông Lư Mỹ tới trước mặt và nói:"Tờ giấy này mày tính làm sao ? Mày đă kư nhận trong làng không có đạo trưởng, mà nếu khám bắt được đạo trưởng hay là đồ đạo, th́ mày xin nộp đầu"? Ông Lư Mỹ thưa vững tiếng rằng: "Bẩm quan lớn, tôi xin chịu tội". Quan lại hỏi ông: "Làm sao mày dám khinh mạn phép vua như vậy"? Ông Mỹ đáp lại: "Bẩm lạy quan lớn, nếu quan lớn thương th́ chúng tôi nhờ hồng phúc của quan lớn, bằng quan lớn bắt tội th́ chúng tôi cam chịu".

Quả đúng như lời Chúa Kytô đă tiên báo về số phận của những người theo ngài. « Anh sẽ nộp em, cha sẽ nộp con, con cái sẽ đứng lên tố cáo làm cho cha mẹ phải chết. V́ danh Cha, chúng con sẽ bị mọi người ghét bỏ, nhưng ai bền chí đến cùng sẽ được cứu độ” (Mt 10:21-22).

2. Các Ngài đă bị bị đánh đập giữa hội đường, bị điệu ra trước ṭa quan quyền v́ tin vào Chúa Kytô. Bấy giờ quan tức giận truyền nọc ông Lư Mỹ ra đánh 40 roi đ̣n. Trong suốt thời gian bị giam giữ, ông Lư Mỹ nhiều lần bị Quan Tổng đốc nổi giận truyền đánh đ̣n, tính tổng cộng ông Lư Mỹ đă phải chịu đến 500 roi, kể cả ba lần chịu đ̣n thay cho nhạc phụ. Ông đau lắm song can đảm không kêu than một tiếng nào. Quan đánh xong mới truyền đóng gông giải cả ba người lên tỉnh. Đến trưa về tới đồn Lục Bộ, quan lại hỏi ông có bỏ đạo không th́ cho về, nhưng ông nhất định không chịu bỏ đạo. Ở Lục Bộ, một người huynh thứ trong làng Kẻ Vĩnh đến bàn với ông về việc hối lộ để chuộc ông ra, nhưng ông Lư Mỹ không chịu lại nói rằng: "Xin cám ơn dân có ḷng, dân có ḷng th́ trả ơn dân, nhưng đừng chạy chuộc tội, xin để tiền ấy mà giúp vợ con tôi và làm bữa mừng khi đem xác tôi về".

Khi đến tỉnh Nam Định, ông Lư Mỹ cũng bị giam một trại với Cha Năm, và ông trùm Đích. Về phần Cha Năm các quan biết ngài là đạo trưởng, nên sau mấy lần khuyên nhủ mà vẫn thấy ngài vững ḷng nhất định không bỏ đạo, nên cũng chẳng giục ép ngài nữa. C̣n ông trùm Đích đă già nua nên quan cũng không muốn làm khó ông nữa. Chỉ có ông Lư Mỹ bị hành hạ khổ sở hơn hết v́ các quan thấy ông c̣n trẻ trung lại có tài mới ra mật lệnh đánh đập để cho ông sợ mà đành chịu bỏ đạo. V́ thế ông bị hành hạ rất khổ sở trước khi ông bị xử trảm. Ông chẳng những chịu đ̣n phần ḿnh mà c̣n v́ thương cha vợ là ông trùm Đích, ông xin chịu đ̣n thế cho ông trùm. Tính ra ông phải bị đánh đến hơn 500 roi đ̣n, hai mông rách nát cả thịt ra chẳng c̣n nơi đâu lành. Cổ chân cổ tay sưng đầy lên v́ nọc thẳng quá, và c̣n bị đeo gông cùm nặng nề. Tuy bị đ̣n đau như thế mà ông vẫn can đảm không kêu ca. Đến nỗi có quan phải thốt lên: "Thằng này chết đoạn sẽ làm thành hoàng đất của nó. Thằng này chẳng phải là người vừa đâu".

Lời Chúa tiên báo cho các tông đồ và cho các môn đệ các ngài trong mọi thời đại, lời tiên báo một cách hết sức rơ rệt, không có úp mở đă xẩy ra cho ba thánh : « Họ sẽ lôi chúng con ra ṭa công nghị, sẽ đánh đập chúng con giữa hội đường, sẽ điệu chúng con ra trước vua chúa quan quyền v́ danh Cha, để làm chứng cho họ và cho dân ngoại” (Mt 10:17-18).

3. Các Ngài khi bị tra khảo, có lúc (ông trùm Đích) đă lo sợ, muốn sờn ḷng, khi nghĩ đến những h́nh khổ sẽ phải chịu. Quả thật, cứ lư tự nhiên, nghĩ đến những h́nh phát dă man mà nhà cầm quyền thời đó đă mang ra xử các vị tử đạo, ai mà không bị tinh thần khủng bố ? Bá đao, xử tử với lư h́nh dùng dao cắt xẻo từng miếng thịt trên thân thể cho đủ 100 miếng. Lăng tŕ, xử tử bằng chặt chân chặt tay trước khi chém đầu. Thiêu sinh, xử tử bằng thiêu sống. Trảm, xử tử bằng chém đầu. Giảo, xử tử bằng tṛng dây vào cổ và kéo hai đầu dây cho đến chết. Rũ tù, xử tử bằng tra tấn, hành hạ đủ cách đủ kiểu, rồi bỏ đói cho tới khi kiệt sức và chết gục trong tù. H́nh phạt nào cũng kinh khủng, cũng đáng khiếp sợ. Và chịu chết khổ h́nh như vậy để làm chứng cho Chúa Kitô tử nạn, sự kiện đó há chẳng phải là khôn ngoan, là mănh lực vượt mức loài người đó ư ? Thần Linh chính là Thần Linh chân lư. Ngài có đă là mănh lực trong thân xác yếu hèn của con người ? Ông Lư Mỹ mỗi lần thấy quan toan đánh ông trùm Đích th́ lại xin quan: "Lạy quan lớn, cha tôi già nua tuổi tác cùng yếu đuối, xin quan lớn tha cho cha tôi, tôi xin chịu đ̣n thay cho cha tôi". Quan thấy ông có ḷng hiếu thảo, th́ ưng tha cho ông trùm Đích và đánh ông Lư Mỹ. Có lần ông Mỹ chịu đ̣n thay cho ông trùm Đích về, th́ nói với ông trùm Đích rằng: "Lạ thay bởi ơn Đức Chúa Trời thương, khi quan đánh, th́ con không thấy đau là mấy". Ông Trùm Đích có đă nhờ Thần Linh Chúa là mănh lực mà có thể thành chứng nhân chăng ?

4. Nhưng rút cục tất cả các Ngài đều đă can đảm trả lời xưng đức tin một cách công khai và rơ rệt, để làm chứng rằng đạo Thiên Chúa là đạo thật. Nhưng Thánh Thần Chúa đă đến khuyên bảo và khích lệ ông Trùm Đích qua miệng của cha Năm và của các con cái ông, như ông Lư Mỹ, ông Lư Thi. Ông trùm Đích trở thành mạnh dạn, can đảm.

Khi Quan Tổng đốc Trịnh Quang Khanh dùng mọi phương thế, từ thuyết phục đến tra tấn, để bắt ông trùm Đích bỏ đạo : "Ông đă cao niên, các con đă trưởng thành, các cháu chắt đông đảo, có nhà cửa phong lưu, ông hăy quá khóa để vui hưởng tuổi già với đàn con cháu có hơn không?". Ông trùm Đích trả lời với giọng vững vàng : "Thưa quan, con cháu chi cũng mặc, tôi đă lo liệu cho chúng. Tôi có bổn phận tôn thờ Thiên Chúa, quan tha hoặc kết tội th́ tùy, chứ đừng ép tôi bỏ đạo".

Quan truyền khiêng ông qua Thánh Giá nhưng ông co hai chân lên, tức giận quan truyền đánh đ̣n ông. v́ phải mang gông xiềng, bị tra tấn lại thấy ḿnh già nua yếu đuối, có lúc ông tưởng không chịu nổi gian truân thử thách đến cùng, nhưng may mắn ông vẫn kiên trung tới ngày tử đạo, nhờ ơn Chúa giúp, nhờ sự khuyên nhủ của cha Năm, nhờ lời khích lệ của các bạn tù, nhất là nhờ tấm ḷng hy sinh cao cả của con rể chí hiếu, Micae Lư Mỹ. Ông Lư mỹ sau khi lănh phần ḿnh xong, ba lần chịu đ̣n thay cho nhạc phụ, ông trùm Đích được mang gông nhẹ hơn.

Thấy không thể khuyên dụ ông trùm Đích bỏ đạo, quan làm sới tâu về kinh. Đây là nội dung sớ tâu luận tội: « Tên Đích tin theo và thực hành tà đạo, dù đă bị cấm. Đă không nộp đạo trưởng Mai Năm cho quan, lại c̣n chứa chấp, không nghe lời khuyên cáo dạy bảo, nhất là không chịu quá khóa, thật là người cố chấp, bất tuân luật nước ». Chúng thần đă nhiều lần truyền buộc y quá khóa trước công đường, nhưng y trả lời : « Tôi giữ đạo từ nhỏ, tôi sẵn sáng thà chết chẳng thà bỏ đạo’. Vậy xin luận xử trảm quyết làm gương cho kẻ khác ».

Riêng ông Lư Mỹ, khi đến tỉnh Nam Định, cũng bị giam một trại với Cha Năm, và ông trùm Đích. Ngoài ra các quan c̣n làm hết cách để dụ dỗ ông. Có khi dụ dỗ cùng lúc với Cha Năm và ông trùm Đích, có khi th́ dụ dỗ riêng một ḿnh ông. Có lần quan bảo ông: "Mày là thằng giỏi giang lại trẻ tuổi, lư sự và coi sóc dân làng giỏi, ai cũng được nhờ, sao mày dại mà chẳng chịu quá khóa đi"? Ông Mỹ thưa lại: "Sao tôi lại dại? Khi chưa có tôi th́ đă có dân, thế th́ ai coi sóc dân lúc bấy giờ? Nhưng mà linh hồn tôi th́ tôi phải coi giữ, cho nên tôi chẳng bỏ linh hồn tôi mà nghe lời quan đâu". Quan lại bảo: "Sao mày chẳng thương vợ con? Con cái c̣n bé mọn yếu đuối, sao mày nỡ quên t́nh cha mà không thương con thế vậy? Dù chúng tao chỉ nghĩ tới hay trông thấy chúng nó th́ cũng xót c̣n mày mê man làm sao mà chẳng quá khóa đi"? Ông Lư Mỹ thưa lại quan: "Tôi tính sao hả? Tôi có mê đâu! Vợ con là của Đức Chúa Trời phó cho tôi, tôi coi sóc dạy dỗ khi có thể làm được. Mà bây giờ Đức Chúa Trời định cho tôi ở trong tay quan lớn, th́ tôi cũng phải vâng ư Người, cũng như vợ con tôi phải vâng ư tôi. Sao ông lại bảo lăng nhăng xàng xiên rằng tôi phải bỏ đạo, bỏ Đức Chúa Trời là phải lẽ sao?"

Có một lần quan truyền cho lính kéo ông qua ảnh thánh giá. Quân lính lôi ông qua và reo lên: "Anh này quá khóa rồi". Lúc đó ông Lư Mỹ kêu lên: "Bẩm lạy quan lớn, ông lớn kéo voi qua thập tự th́ cũng được, nhưng mà chúng tôi nhất định không chịu bước qua Chúa chúng tôi thờ đâu"! Thấy ông trả lời khôn ngoan, các quan lại càng bực tức làm như chẳng lẽ ḿnh lại thua một thằng tù. Các quan càng ra lệnh hành hạ ông hơn nữa. Có lần đến trước quan án, mà quan cứ giục ông phải bỏ đạo, nên ông nói chọc quan lớn: "Giả như giặc giă đến đây mà truyền cho chúng tôi đập đầu quan lớn để chúng tôi được sống, th́ chúng tôi dám làm, nhưng Chúa chúng tôi thờ th́ chúng tôi chẳng dám làm đâu". Quan nghe vậy tức giận quá, liền cầm cái quạt ném vào mặt ông trúng vào con mắt ông, ông đau đớn quá ngă xuống sân.

Có lần khác quan thương t́nh khuyên bảo ông: "Mày c̣n trai tráng, và giỏi giang. Mày đă làm lư trưởng, nếu biết điều mày cũng có thể trở nên giàu sang, và được phong lưu sống lâu. Mày hăy quá khóa đi, th́ được về nhà ở với vợ con. Nhiều kẻ khác đă quá khóa rồi, sao mày chẳng bắt chước chúng nó quá khóa, khi về nhà th́ mày muốn giữ đạo thế nào cũng được".

Ông Lư Mỹ thưa lại quan: "Bẩm lạy quan, tôi đă xem sách đạo và hiểu lẽ đạo, tôi đă biết đạo Đức Chúa Trời là đạo thật cho nên tôi không thể bỏ được. Giả như có ai bảo quan lớn đập đầu Đức Hoàng Đế đă ban quyền cao chức trọng cho quan, ắt là quan lớn chẳng dám làm. Vậy tôi dám đạp ảnh Đức Chúa Trời là Chúa tôi thờ làm sao được? Tôi chẳng tiếc sự sống hèn sống tạm ở đời này, v́ thế nào tôi cũng phải chết. Nếu chẳng chết trước th́ cũng chết sau. C̣n về của cải chức quyền th́ xin quan lớn biết rằng chẳng có chức quyền và của cải nào sánh bằng phúc trọng tôi sẽ được chết v́ đạo. Tôi vốn thương vợ con tôi lắm, nhưng tôi sẵn ḷng ĺa bỏ họ v́ tôi biết rằng Đức Chúa Trời sẽ coi sóc chúng nó, và ngày sau sẽ cho tôi được gặp họ trên Thiên Đàng. Quan lớn dạy rằng có nhiều người bỏ đạo. Vậy những thằng lính v́ sợ giặc bỏ chạy cũng bỏ thầy ḿnh th́ có ra ǵ? Tại sao quan lớn lại dạy tôi bắt chước chúng nó?"

Các quan thấy khuyên nhủ ông bỏ đạo cũng vô ích, nên làm án tâu vua rằng: "Chúng tôi đă xét việc tên Mỹ là lư trưởng xă Vĩnh Trị, tên ấy xưng ḿnh sinh bởi cha mẹ có đạo ở xă Vĩnh Trị. Năm nay 34 tuổi, và làm lư trưởng từ năm Đức Hoàng Đế thập lục niên. Tên ấy xưng ḿnh có đạo, cam ḷng chịu tội, chẳng dám phàn nàn. Chẳng những nó không bắt nộp đạo trưởng Mai Ngũ, lại c̣n giấu ông ta ở xă ḿnh. Dù chúng tôi đă khuyên bảo cùng bắt ép quá khóa nhiều lần, nó cũng không chịu, nó cứ một mực chấp mê bất khẳng quá khóa, đó là bất tuân quốc pháp. Cho nên chúng tôi luận cho nó phải xử trảm quyết để làm gương cho kẻ khác sợ". Vua chuẩn y án này.

C̣n Cha Năm th́ khi đến Nam Định phải giam vào ngục thất ngay. Hôm sau các quan điệu ngài ra tra khảo bắt bỏ đạo. Cha Năm khẳng khái trả lời quan: "Bẩm lạy quan lớn, tôi là đạo trưởng mà tôi dám bỏ đạo hay đạp ảnh tượng Chúa tôi làm sao được? Tôi vốn khuyên dạy người ta phải giữ đạo vững vàng và thà chết chẳng thà bỏ đạo, th́ tôi phải giữ lời tôi khuyên dạy kẻ khác. Nếu chính kẻ làm đạo trưởng chẳng chịu chết v́ đạo, th́ c̣n ai chịu chết v́ đạo nữa?"

- "Nếu ông cứ nói giọng này th́ ông phải chết chẳng có lẽ nào sống được. Ta thấy ông là người lương thiện hẳn hoi nên ta muốn cho ông được sống. Ta khuyên ông nên vâng lời Đức Hoàng Đế mà bỏ đạo".

- "Bẩm lạy quan lớn, tôi đă bằng này tuổi đầu th́ tôi đâu c̣n sợ chết, v́ dù quan lớn có tha chẳng giết tôi, chẳng bao lâu tôi cũng chết v́ bệnh. Nhưng nếu quan lớn giết tôi v́ đạo tôi lại được nhiều ơn ích hơn là tôi chết v́ bệnh. V́ nếu tôi chết v́ đạo, tôi sẽ được chết v́ Chúa tôi, đấng đă chịu chết cho tôi và tôi chóng được phần phúc Người đă hứa ban cho những kẻ giữ ḷng trung cùng Người cho đến sau hết".

Các quan thấy Cha Năm ăn nói cả quyết cứng cát và chỉ ao ước được chết v́ đạo, th́ biết rằng chẳng có thể nào dụ dỗ ngài bỏ đạo được, và dù có tra tấn ngài mặc ḷng th́ cũng vô ích mà thôi, cho nên chẳng những các quan chẳng tra khảo mà cũng chẳng đánh đập ngài. Hơn nữa các quan thấy ngài đă có tuổi, ăn nói lễ phép nên cũng thương không bắt ngài mang gông cùm ban ngày mà chỉ bắt mang ban đêm thôi. Các quan cũng làm ngơ để cho cha đi lại trong tù dễ dàng. Ở đây lại được dịp cho cha truyền giáo. Đối với những người ngoại giáo th́ cha yên ủi giảng dạy cho họ. Đối với những người có đạo th́ cha nâng đỡ và khuyên bảo họ mạnh dạn xưng đức tin. Trường hợp ông trùm Đích, tuổi đă cao, và rất sợ hăi không biết có chịu nổi các thử thách và đ̣n đánh đến giây phút cuối cùng không, Cha Năm luôn khuyên bảo ông can đảm chịu đựng v́ Chúa: "Khi được ơn Chúa giúp sức th́ chẳng có h́nh khổ dữ tợn và đau đớn nào mà người ta chẳng chịu nổi. Như trường hợp Thánh Laurenso bị nướng trên giường sắt, ba trẻ đi trong ḷ lửa". Nhờ cha mà ông trùm Đích can đảm chịu chết v́ Chúa cùng một lượt với cha và con rể của ông.

Giam cha được mấy ngày, quan lại đ̣i cha ra hầu ṭa lần nữa, lần này các quan lại khuyên cha bỏ đạo, ngài từ chối không chịu bỏ đạo. Các quan lại hỏi ai đă truyền chức linh mục cho cha? Và các đạo trưởng Tây ở đâu? Cha Năm trả lời quan rằng ngài được Đức Cha Giacôbê Leager truyền chức, Đức Cha Giacôbê đă qua đời ở làng Kẻ Vĩnh bẩy tám năm trước đây. C̣n về các đạo trưởng tây đang ở đâu, th́ ngài không biết, v́ từ khi triều đ́nh cấm đạo, th́ ai nấy t́m đàng mà trốn tránh, mỗi người một nơi không ai có thể biết được.

Sau nhiều ngày trong tù, các quan thấy Cha Năm không thay dạ đổi ḷng, và biết không thể nào khuyên cha bỏ đạo, th́ làm án xin xử tử cha. Án của cha như sau: "Tên Mai Ngũ là đạo trưởng đă theo tây dương đạo trưởng Giacôbê (Đức Cha Leager) từ thuở nhỏ đến lớn, đă tin đạo Gia Tô cùng in đạo ấy vào ḷng đến nỗi không c̣n hiểu được sự phải trái. Lại bởi tên ấy cứ một mực chấp mê cứng cổ bất khẳng quá khóa, bất tuân quốc pháp, th́ chúng tôi đă luận cho nó phải trảm quyết cùng bêu đầu ba ngày để cho ai nấy phải sợ và đừng bắt chước nó nữa".

Cha Năm biết các quan làm sớ về triều rồi th́ chắc chẳng bao lâu nữa ḿnh sẽ phải xử, cho nên dọn ḿnh chết rất kỹ càng. Cha xưng tội rất nhiều lần. Trong hơn một tháng, Cha Năm, ông Trùm Antôn Đích và ông Lư Mỹ bị giam chung, cả ba đọc kinh tối sớm với nhau lớn tiếng mà chẳng ai nói chẳng ai cấm. Cũng vào thời ấy có hai ba cha thuộc địa phận Đông cũng bị giam, các cha xưng tội với nhau.

Rơ rệt Thầy chí thánh không bỏ rơi các tông đồ và những người tin theo các tông đồ trong những cơn bách hại: “Khi bị nộp vào tay họ, chúng con đừng lo phải nói thế nào và nói ǵ, lúc đó sẽ dạy chúng con những điều phải nói. V́ thực ra không phải chúng con nói, nhưng là Thần Linh của Chúa Cha nói trong các con” (Mat 10:19-20). Các Quan nghe ba thánh nhất định không chối đạo và sẵn sàng chịu chết để tuyên xưng đức tin th́ cho là dại dột. Các ông có biết đâu các ngài đă có mănh lực, khôn ngoan từ Thiên Chúa. Nhờ vậy các ngài mới có thể tuyên xưng mầu nhiệm t́nh yêu của Thiên Chúa, chính là t́nh yêu được diễn tả trong cuộc tử nạn trên thập giá để cứu chuộc trần gian quả là mầu nhiệm bao la vượt hẳn sự suy luận loài người. “Là v́ cái điên rồ nơi Thiên Chúa c̣n khôn ngoan hơn cả sự khôn ngoan người đời, và cái yếu hèn nơi Thiên Chúa c̣n mạnh hơn cả sức lực phàm nhân” (I Cor 1:25).

5. Quyết định của vua quan tuyên bố xử trảm các Ngài cũng nói rơ rằng các Ngài phải chết v́ đă tin theo đạo Gia Tô. Khi đến pháp trường, Cha Năm quỳ xuống cái chiếu mà ông Lư Thi con ông trùm Đích đă trải sẵn. Ba đấng cầu nguyện một lúc. Sau đó quan giám sát dịch loa, truyền mọi người yên lặng. Quan truyền lịch: "Các người hăy đến để xử những tên theo ông Giêsu. Nếu ai c̣n dám theo tôn giáo này, th́ hăy biết rằng lệnh vua sẽ xử trảm như những tên can phạm này". Sau đó một tên lính cầm thẻ đề tên Cha Năm mà rao cho mọi người nghe: "Tên Mai Ngũ này là đạo trưởng, quê Đông Biên, huyện Vĩnh Lộc, tỉnh Thanh Hóa, đă theo đạo Gia Tô từ thuở c̣n bé. Lại bất khẳng bỏ đạo th́ đức Hoàng Đế truyền cho nó phải trảm quyết và bêu đầu ba ngày cho người ta xem thấy mà sợ cùng đừng bắt chước nó".

Sau khi đọc bản án từng người, quan truyền lệnh xử tử tù nhân. Ông Lư Mỹ xin quan xử Cha Năm và ông trùm Đích trước. Quan ưng thuận lời xin của ông. Quan truyền xử Cha Năm trước rồi ông trùm Đích sau. Lư h́nh chém một nhát th́ đứt đầu ông.

Sau khi xử hai đấng, tên lư h́nh đ̣i ông Lư Mỹ năm quan tiền th́ sẽ xử một nhát mát mẻ. Nhưng ông bảo rằng: "Năm quan tiền để làm phúc cho kẻ khó, chẳng có tiền cho chú ḿnh đâu, muốn băm vằm thế nào th́ mặc". Lư h́nh bực tức, chém một nhát trượt không đúng, chỉ đứt một miếng thịt nơi cằm, ông Lư Mỹ ngă xuống. Măi đến nhát thứ năm mới đứt đầu.

Các ngài đang thực hiện lời thánh Phaolô Tông Đồ đă viết: “Chúng tôi rao giảng Chúa Kitô tử nạn thập giá: Đức Kitô - trong mầu nhiệm Phục Sinh - đă minh chứng ngài là mănh lực của Thiên Chúa, là khôn ngoan của Thiên Chúa” (I Cor 1: 23-24).

6. Các Ngài không chống đối, phản kháng, nhưng đă chấp nhận án chết v́ đạo một cách vui vẻ. Ngày 12.08.1838, trên đường đi ra pháp trường Bảy Mẫu, ba thánh ca hát vui vẻ lắm. Dân chúng kéo đi xem rất đông. Hai ông quan giám sát cưỡi hai voi và hơn hai trăm quân lính kéo ra lối cửa Bắc đi trước, Cha Năm, ông trùm Đích, ông Lư Mỹ mang gông mang xiềng đi sau. Lại có ba tên lính mang thẻ đă đề tên ba đấng đi trước các ngài. Rồi đến Cha Năm đi trước, ông trùm Đích và ông Lư Mỹ theo sau. Thỉnh thoảng Cha Năm bảo người ta: "Này đạo trưởng đây, đến mà xem". Gặp những người quen, ngài chào từ giă vui vẻ: "Anh em nghỉ lại, tôi về quê trước, nhưng sau này chúng ta sẽ gặp nhau".

Khi đi chịu chết ông Lư Mỹ vui mừng, nhanh chân nhẹ bước đi trước, vừa đi vừa chào hỏi mọi người. Miệng ông hát kinh tạ ơn Đức Chúa Trời, tay ông gơ nhịp cùng rung xiềng xích tỏ ra rất vui vẻ. Kẻ ngoại đạo thấy ông mặt mũi vui tươi hớn hở th́ khen ông là người anh hùng can trường. Trên đường đi ông gặp ông cả Thâu là anh em họ, con chú bác. Ông Thâu nói với ông Mỹ: "Anh Lư hăy vững vàng nhé". Ông Mỹ thưa lại: "Anh hăy yên trí tôi chẳng có sợ đâu".

 

KẾT LUẬN

Cuộc tử đạo của 3 thánh : Thánh Linh Mục Năm, Thánh Trùm Đích và Thánh Lư Mỹ, dẫu ở những hoàn cảnh cá biệt riêng tư, đều có những nét chính yếu chung trong việc tử đạo mà ba vị cũng như tất cả 117 vị tử đạo khác đă lănh nhận tại Việt Nam.

Tất cả các ngài đă bị theo dơi, bị tố cáo và bị bắt, bị nộp cho quan, v́ là công giáo. Các ngài đă bị đánh đập giữa hội đường, bị điệu ra trước ṭa quan quyền v́ tin vào Chúa Kytô. Bi tra khảo, có lúc một vài vị lo sợ, muốn sờn ḷng, khi nghĩ đến những h́nh khổ sẽ phải chịu. Nhưng rút cục, các đấng đều đă can đảm trả lời xưng đức tin một cách công khai và rơ rệt, để làm chứng rằng đạo Thiên Chúa là đạo thật. Quyết định của vua quan tuyên bố xử các thánh cũng nói rơ rằng các ngài phải chết v́ đă tin theo đạo Gia Tô. Các ngài không chống đối, phản kháng, nhưng đă chấp nhận án chết v́ đạo một cách vui vẻ.

Trở về Lộ Đức, « Mừng 25 năm tuyên phong các thánh Tử Đạo Việt Nam 1988-2013 - Sống Đức Tin theo gương tiền nhân », ôn lại lịch sử tử đạo của các thánh tiền nhân tử đạo Việt Nam, người tín hữu nào mà chẳng biết trân trọng hơn gia sản đức tin mà các bậc tiền nhân đă để lại. Biết đâu, nhờ đó, người tín hữu sẽ được các thánh tiền nhân phù trợ, được can đảm và sáng kiến hơn, hầu giữ vững và làm chứng cho Tin Mừng trong mọi hoàn cảnh » [3]. « Chớ ǵ ngày lễ tạ ơn dịp kỷ niệm 25 năm các Tổ tiên Tử đạo của chúng ta được Giáo Hội tôn phong lên bậc Hiển Thánh nhắc nhớ mọi người chúng ta quyết noi gương các Ngài, để sống xứng đáng là những người « con thảo của Cha trên trời, là chứng nhân anh dũng của Đức Kytô, là thành phần trung kiên của Hội Thánh » (Kinh các Thánh Tử Đạo Việt Nam) [4].

Ngắm nh́n tấm gương kiên trung và oai hùng của các thánh Tử Đạo Việt Nam, ḷng người tín hữu hôm nay không khỏi bồi hồi cảm kích, mà th́ thầm : « Thật là một cuộc xưng đạo và tử đạo bi hùng và vinh quang » !

Đức Gioan Phaolô II đă nhận ra và đă chia sẻ : « Trước mặt chúng ta hôm nay, các vị Tử Đạo Việt Nam đóng vai tṛ những người đi gặt lúa cho Chúa, như đă ghi trong Thánh Vịnh:“Ai gieo trong lệ sầu, sẽ gặt trong hân hoan. Lúc ra đi phải khóc than, v́ công vất vả gieo hạt. Nhưng khi trở về, ḷng thênh thanh phấn khởi, v́ sẽ ôm nặng nhiều bông lúa” (Ca Vịnh 125, 126: 5-6). Lời duyền diệu trên đây nói lên ư nghĩa cuộc chứng nhân lịch sử nơi các vị Tử Đạo trong Giáo Hội Việt Nam. Trong vũng nước mắt của họ đă gieo xuống hạt giống ân sủng, để rồi trở thành vô số bông hoa đức Tin: “Hạt giống gieo xuống mà không mục đi th́ chỉ trơ trọi một ḿnh, nhưng nếu mục đi sẽ sinh nhiều bông lúa” (Gioan 12:24). Rồi lặp lại lời thánh Phaolô, Đức Giáo Hoàng đă khẳng định : « Chúng ta rao giảng Chúa Giêsu tử nạn thập giá » (I Cor 1:23).

 

Paris, ngày 27 tháng 07 năm 2013
Trần Văn Cảnh

 

 

 


Ghi Chú

(1). ĐTC GIOAN PHAOLÔ II : Bài giảng trong ngày tuyên phong Các Thánh Tử Đạo Việt Nam 19.6.1988, in

http://www.xuanha.net/TruyencacthanhTDVN-lephongthanh/5phongthanh-baigiangDTC.htm

(2). Vũ Thành : Ḍng máu anh hùng, tập 2 ; Franklin : Phong trào Thanh Sinh Công tại Hoa Kỳ ; 1987 ; tr. 171-203.

(3). Phêrô Nguyễn Văn Nhơn : Thư mục vụ Năm Đức Tin của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam, ngày 11 tháng 10 năm 2012, số 7 ; Nguồn : : http://www.hdgmvietnam.org/thu-muc-vu-nam-duc-tin-cua-hoi-dong-giam-muc-viet-nam/4314.116.3.aspx

(4). TGM Phêrô Nguyễn văn Nhơn, Thơ mục vụ nhân dịp kỷ niệm 25 năm ngày tôn phong 117 Hiển Thánh Tử đạo Việt Nam ; 01/06/2013 ; Nguồn :

http://www.tonggiaophanhanoi.org/tin-tuc/tin-giao-hoi-viet-nam/5656-thu-muc-vu-nhan-dip-ky-niem-25-nam-ngay-ton-phong-117-hien-thanh-tu-dao-viet-nam

 

 


Mời đọc tiếp

1 2 3 4 5 6


Xem các bài viết khác trong Trần Văn Cảnh , Khoá 6 GHHV Đà Lạt Việt Nam.