Mục vụ Hôn nhân (18)
Năm nay phong trào Marriage Encounter (Hội ngộ Phu thê) của Hoa kỳ kỷ niệm 40 năm thành lập hoạt động với con số trên một triệu cặp đă từng có lần hội ngộ. Việt Nam có phong trào Thăng tiến hôn nhân do L.m. Phêrô Chu Quang Minh khởi xướng và hướng dẫn, đă hoạt động khoảng 20 năm với hàng ngàn cặp khắp nơi được thăng tiến. Ngoài ra c̣n có những nhóm sinh hoạt khác như Couples for Christ, Unitas, marriage workshops/seminars, marriage counseling v.v... Dĩ nhiên những năm gần đây cũng thấy xuất bản nhiều sách vở về đủ mọi khía cạnh của hôn phối, tiếng Anh đă nhiều mà tiếng Việt cũng không thiếu. Nhu cầu th́ thật bao la mà cách cung ứng th́ thật hoạ hiếm.
Vấn đề là: làm thế nào để hôn nhân thành tựu ngơ hầu vợ chồng nên một và hạnh phúc? làm thế nào mà hàn gắn các đổ vỡ? đâu là ch́a khoá thành công? phương pháp nào bảo đảm hiệu quả như ư muốn?
Tôi nhớ lại những ngày mới qua Mỹ và đi học về hướng dẫn tâm lư hôn nhân, mấy người sinh viên bạn hỏi thử tôi xem ngành đó có thể giúp các đôi vợ chồng lộn xộn không? Tôi rất ư lạc quan và cứ tưởng Mỹ giỏi lắm nên thành thật trả lời: cũng như người thợ máy, trước sau ḿnh cũng phải sửa được đủ thứ xe trong mọi t́nh huống. Nhưng rồi một người bạn khác phụ hoạ: thợ máy dù giỏi mấy cũng phải công nhận có khi không sửa được xe nữa mà phải phế thải đi chứ! Sau 30 năm tôi phải thú thực lời nhận xét đó không phải là hoàn toàn vô lư!
Khi có một khó khăn trở ngại trong đời sống con người, khuynh hướng thông thường là bỏ qua, trốn chạy, tránh né, hoặc t́m hiểu, sửa chữa, có khi cứ buông xuôi để kệ, tới đâu hay tới đó.
Xă hội Việt Nam trước kia với giáo dục tứ đức tam ṭng, hiểu theo chữ viết trong một môi trường đóng kín, nên cảnh chồng chúa vợ tôi là thường t́nh: người vợ bị đau khổ hành hạ bất công mà vẫn chịu đựng, con cái bị sai bảo như nô lệ mà chẳng hề kêu ca. Xă hội Hoa kỳ là ‘disposable society’ (xă hội phế thải) nên những người đă đi gặp counselor thường bực ḿnh khi được khuyên ly dị cho xong, hoặc con cái tự do bỏ nhà ra đi. Nếu chỉ ly dị là xong th́ chỉ cần gặp luật sư lo thủ tục giấy chứ cần ǵ mấy người hướng dẫn tâm lư?
Khó khăn nhất trong vấn đề hướng dẫn tâm lư là ai cũng chỉ mong có ‘ḿ ăn liền’, được chứng kiến ‘phép mầu’, học được phép thần thông biến hoá: búng tay là mọi sự đâu vào đó như trong phim chưởng. Nhưng thử hỏi có bác sĩ y sĩ nào chỉ gặp bệnh nhân một lần mà đă hiểu bệnh lư, có dược thảo nào chỉ uống một lần mà khỏi hết bệnh?
Trong bài (17) tuần trước chúng tôi có dùng đề tài ngày hiền mẫu để đề cao ‘hy sinh’ như là cốt lơi của t́nh yêu, cách riêng là qua gương sáng t́nh mẹ. Chẳng có lời khuyên nào có thể tạo dựng hạnh phúc hôn nhân mà không đ̣i hỏi phải có kỷ luật của hy sinh và cố gắng. Cách đây ít lâu chúng tôi viết rằng theo thống kê, một số đôi tái hôn tuy có được thành công hơn, nhưng không phải v́ t́m được người phối ngẫu lư tưởng hoàn hảo, mà v́ mỗi người cũng là con người nhưng tự nguyện cố gắng nhiều hơn lần trước.
Qua các dịp tiếp xúc với một số người quan tâm tới nguyên cớ ly dị và t́m ra đường lối hạnh phúc, nhiều người chỉ ước ao học một mớ lư thuyết nguyên tắc, chỉ muốn lên lớp dạy đời, chứ ít ai nghĩ rằng chính ḿnh phải thực tập và thi hành trước đă. Những cặp vợ chồng hướng dẫn khoá Retrouvaille/Rediscovery (hội ngộ tái hôn) không phải là những cặp hoàn hảo lănh đạo gương mẫu trong cộng đồng, nhưng là những cặp thực sự đă gặp khó khăn trở ngại, có khi đă đổ vỡ, nhưng rồi nhờ dự khoá và kiên tŕ thực tập nên đă t́m thấy lại được ch́a khoá hạnh phúc mà mở cửa cùng nhau đi vào.
Hội Thánh công giáo có những khoá tĩnh tâm cuối tuần hoặc trọn tuần, trọn tháng. Nhưng hiệu quả chỉ đến với những người đă lên núi thánh rồi khi xuống núi vẫn c̣n tiếp tục thực tập những ǵ ḿnh đă lănh hội cảm nhận như là ‘peak experience’ (kinh nghiệm tuyệt vời). Một số linh mục giáo sĩ cảm thấy thấm buồn v́ thỉnh thoảng có mấy người mới dự một khoá cuối tuần mà về nhà đă đ̣i lên mặt dạy đời và muốn canh tân thế giới. Tâm trạng đó cũng giống y như cảm tưởng mỗi người thường có khi mới học một môn ǵ mới lạ, tưởng rằng như thế là tất cả, mà quên rằng ḿnh mới tập tễnh bập bẹ nh́n thấy và may mắn được bước vào chân trời mới.
Ngộ nhận thứ nhất chính là tưởng rằng bước đầu tiên là tất cả và chỉ có thế. Nguy hiểm của ngộ nhận này đưa đến t́nh trạng tự ái tự kiêu, không muốn thay đổi cải tiến v́ tưởng rằng ḿnh là nhất và bắt buộc người khác phải theo ḿnh y như chang. Qua những biến chuyển thời cuộc chính trị, hẳn chúng ta đă nhiều lần phải cười ra nước mắt v́ những người coi ḿnh là đỉnh cao trí tuệ thực ra lại là người ngu dốt hơn ai hết. Đúng là ‘rồng vàng tắm nước ao tù, Người khôn ở với người ngu bực ḿnh’.
Ngộ nhận thứ hai là tưởng rằng đây đó có thuốc tiên đủ sức chữa bá bệnh. Hoa kỳ là hiệp chủng quốc: công dân Hoa kỳ là do các sắc dân họp lại, sức mạnh là sức đóng góp của toàn dân không phân biệt mầu sắc nguồn gốc đưa về. Không ai có độc quyến hoặc toàn quyền. Phản ứng tự nhiên của một người dự khoá là sau khi ḿnh được khai thông mở mắt nh́n sự thật th́ cũng muốn cho người khác được như ḿnh, cũng giống như ḿnh đi ăn một tiệm ngon th́ thích quảng cáo không công cho tiệm đó. Tuy nhiên khẩu vị mỗi người mỗi khác, th́ tâm hồn cuộc sống mỗi người mỗi cặp cũng khác biệt.
Ngộ nhận thứ ba như đă đề cập ở trên là tưởng rằng người khác có phép mầu chỉ một lời nói suông là được như ư mà không phải làm ǵ cả. Nếu nhận xét kỹ lại các phép lạ Đức Giêsu làm trong sách Phúc Âm, lần nào Chúa cũng đ̣i hỏi đức tin chân thành và hành động tiêu biểu: phải có nước lă mới đổi thành rượu, phải có mấy tấm bánh vả mấy con cá của em bé mới cho nhiều ngàn người ăn no thoả thuê.
Chúng tôi muốn giới thiệu một linh đạo thực tế nhất, hữu hiệu nhất và tiêu biểu nhất đă khởi đầu ở Hoa kỳ cách đây 70 năm là Alcoholics Anonymous (AA: tửu hội vô danh thị) hoặc 12 step program (chương tŕnh 12 bước). Muốn cai chừa nghiện (rượu) phải qua 12 bước, và dấu chứng tỏ ḷng chân thành đồng thời cũng là điều kiện bắt buộc là đi hội họp mỗi tuần. Có người coi thường bỏ bê và tất nhiên nhận thấy hậu quả tai hại là ngựa hoang trở về đường cũ.
Thật không phải là vô lư mà Chúa đ̣i hỏi dân Chúa phải ‘thánh hoá ngày sabbath’, và Hội Thánh Công giáo có đủ kinh nghiệm khôn ngoan để muốn tín hữu ‘xem lễ ngày chủ nhật cùng các ngày lễ buộc’.
Trở lại một đề nghị tôi viết cách đây ít tháng: mỗi vợ/chồng hăy luôn tự hỏi xem chính ḿnh phải làm ǵ nói ǵ để thăng tiến t́nh yêu chung, ích chung, gia đ́nh chung, chứ không phải chỉ ŕnh rập bắt lỗi sửa sai nhau. Hạnh phúc an vui phải là thành quả của hy sinh cố gắng mới tạo dựng trong kỷ luật.
L.m. Anthony Vũ Hùng Tôn
vuhungton@hotmail.com
Xem các bài viết khác trong Anthony Vũ Hùng Tôn.