TRUYỀN GIÁO TẠI VIỆT NAM
BÀI 13: SỬ DỤNG CÁC PHƯƠNG TIỆN TRUYỀN THÔNG XĂ HỘI ĐỂ TRUYỀN GIÁO
(CHÚC MỪNG CUỘC HỌP MẶT HỢP NHẤT TRUYỀN
THÔNG CÔNG GIÁO VIỆT NAM
TẠI NAM CALIFORNIA NGÀY 26- 27.10.2006).
VÀO ĐỀ
Xin chia sẻ bản tin của Vatican về việc Ṭa Thánh kêu gọi cổ vơ sự hiện diện vui tươi sáng tạo và chuyên nghiệp của Truyền Thông Công Giáo:
“Trong bài diễn thuyết cho các tham dự viên Hội Nghị Thế giới Truyền H́nh Công Giáo, Đức Hồng Y Quốc Vụ Khanh Ṭa Thánh Tarcisio Bertone nói Đức Thánh Cha Bênêđictô gửi thông điệp khuyến khích và hy vọng và nhận định rằng sức mạnh của ngành Truyền H́nh và những cách thế mà Giáo Hội có thể sử dụng như là phương tiện hoàn thiện sứ mạng truyền giáo của ḿnh. Hội Nghị Quốc Tế được Hội Đồng Giáo Hoàng về Truyền Thông Xă Hội tổ chức, đứng đầu là Đức Tổng Giám Mục John Foley, nhận chức từ năm 1984. Hội Nghị Quốc Tế Truyền Thông khai mạc ngày hôm nay (10.10.2006) tại thủ đô Madrid, Tây Ban Nha và sẽ kết thúc vào ngày thứ năm này. Đức Hồng Y Bertone nói: “Giáo Hội không c̣n đặt vấn đề là có nên sử dụng Phương Tiện Truyền Thông hay không mà là Giáo Hội phải sử dụng chúng thế nào để hoàn thành tốt hơn và trung thành thi hành mệnh lệnh truyền giáo của chính Chúa Giêsu và làm thế nào có thể đáp ứng một cách thích hợp cho nhu cầu của thời đại chúng ta”.
Đức Hồng Y Bertone nhấn mạnh thêm rằng: “Cần phải có sự hiệp nhất lớn lao giữa Ṭa Thánh và các Hội Đồng Giám Mục địa phương hầu khích lệ và ủng hộ những tổ chức hay công ty Truyền H́nh khác nhau, và giúp cho những tổ chức khác sẽ tham gia vào truyền h́nh, để họ trung thành với danh tính Công giáo đang khi vẫn giữ được sắc thái, sự nhậy cảm và đặc tính văn hóa khác nhau của họ”.
“Giáo Hội có trách nhiệm hơn bao giờ hết dấn thân và trợ giúp và nhất là có sự hiện diện hài ḥa và rộng răi vào các phương tiện truyền thông xă hội khác nhau. Điều này có nghĩa là Giáo Hội cung ứng và đề nghị những mô thức văn hóa và nếp sống cho phù hợp với tôn chỉ của Giáo Hội hầu giúp h́nh thành những quyết định trong những môi trường khác nhau”.
“Trong ư hướng này, những Phương Tiện Truyền Thông Mới cung ứng một khung h́nh rất thuận lợi cho việc tham dự tích cực hơn vào đời sống công cộng, cùng với truyền thông xă hội, Giáo Hội cổ vơ để những thành phần ít được may mắn hay yếu thế có thể dự phần và chia sẻ những kinh nghiệm đặc thù, v́ thế sự thông hiệp với họ chính là trái tim cốt lơi của Giáo Hội vậy”.
Đức Hồng Y Bertone kết luận rằng: “Đừng nên sợ dấn thân vào k ỹ thuật mới, hăy tham phần vào với niềm hy vọng và tin tưởng, cần phải cổ vơ sự hiện diện vui tươi, sáng tạo và chuyên nghiệm vào truyền h́nh. Chúng ta phải là những người thợ đồng hành của sự thật hầu có thể cung cấp Tin Mừng của Chúa trong những h́nh thái nhiều mặt của truyền thông: nghe, nh́n, đang khi làm chứng cho vẻ đẹp của tạo dựng” (1).
Vậy để tiếp nối các đề tài về Đường Lối Truyền Giáo tại Việt Nam, trong bài 13 này chúng ta sẽ nói về các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội.
I. GIÁO HUẤN CỦA GIÁO HỘI VỀ CÁC PHƯƠNG TIỆN TRUYỀN THÔNG XĂ HỘI.
Có thể nói từ khoảng 40-50 năm nay Giáo Huấn của Giáo Hội Công giáo về các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội là cả một kho tàng rất phong phú. Công Đồng Vatican II đă có riêng một trong 16 Văn Kiện là Sắc Lệnh về các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội (2). Trong các triều đại Giáo Hoàng hậu Công Đồng, nhất là của Đức Gioan Phaolô II, tầm quan trọng của các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội cũng được nhắc đi nhắc lại nhiều lần.
Sau đây tôi chỉ nêu hai trích dẫn quan trọng, một của Công Đồng Vatican II, một của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II:
1.1 Của Công Đồng Vatican II:
“Trong những phát minh kỳ diệu về kỹ thuật, mà tài năng con người, nhờ Thiên Chúa trợ giúp, đă từng khai thác từ tạo vật, th́ Giáo Hội là mẹ, đặc biệt ân cần tiếp đón và theo dơi từ những phát minh liên quan đặc biệt tới tinh thần con người, đến những phát minh tạo thêm những phương thế mới để truyền thông một cách hết sức dễ dàng đủ các loại tin tức, tư tưởng và mệnh lệnh. Tuy nhiên giữa các phát minh này, trổi vượt hơn cả là những phương tiện tự bản tính không những có thể liên hệ và ảnh hưởng đến từng người, mà c̣n đến chính đại chúng và toàn thể xă hội nhân loại như báo chí, điện ảnh, phát thanh, vô tuyến truyền h́nh và những thứ khác tương tự. Do đó những phương tiện này đáng được gọi là những phương tiện truyền thông xă hội. ” (3).
1.2 Của ĐứcThánh Cha Gioan Phaolô II:
Xin trích dẫn hai đoạn văn:
(1) “Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, «các phương tiện truyền thông xă hội trở nên quan trọng tới mức mà nhiều người cho đó là phương tiện chính yếu để thông tin và giáo dục, hướng dẫn và gợi hứng cách sống của cá nhân, gia đ́nh và xă hội nói chung. Cách riêng, thế hệ trẻ đang lớn lên trong một thế giới bị tùy thuộc vào các phương tiện thông tin đại chúng». Thế giới hiện nay chứng kiến một nền văn hóa mới đang hiện lên rơ nét, nét văn hóa mới này không chỉ bắt nguồn từ nội dung mà văn hóa sẽ có thể diễn tả, nhưng cũng bắt nguồn từ những cách thông tin mới, những ngôn ngữ mới, những kỹ thuật mới và một tâm lư mới». Các phương tiện truyền thông xă hội đóng một vai tṛ rất đặc biệt trong việc h́nh thành khuôn mặt thế giới, h́nh thành các nền văn hóa và cách suy tư; vai tṛ đó đă đưa tới những thay đổi nhanh chóng và rộng răi trong các xă hội Á châu. Sứ mạng phúc âm hóa của Giáo Hội cũng không khỏi chịu tác động sâu xa của các phương tiện truyền thông đại chúng. V́ các phương tiện ấy càng ngày càng có ảnh hưởng nhiều hơn, ngay tại những vùng xa xôi của Châu Á¨, nên chúng cũng có thể hỗ trợ rất nhiều cho công cuộc loan báo Tin Mừng, tới hết mọi miền của lục địa. Tuy nhiên, «sử dụng các phương tiện truyền thông để phổ biến sứ điệp Kitô Giáo và giáo huấn chân chính của Giáo Hội mà thôi th́ chưa đủ. Nhưng c̣n cần phải đưa sứ điệp ấy vào trong nền «văn hóa mới» do các phương tiện thông tin hiện đại tạo ra». Muốn vậy, Giáo Hội cần khám phá những cách thế để tận dụng mọi phương tiện truyền thông đại chúng vào kế hoạch mục vụ và hoạt động mục vụ, nhờ biết sử dụng cách hữu hiệu mà sức mạnh của Tin Mừng có thể đến và tiếp xúc một cách rộng răi với từng cá nhân cũng như với toàn cả các dân tộc, đưa các giá trị của Nước Trời thâm nhập vào các nền văn hóa của Châu Á¨ (4).
|
Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa,
«các phương tiện truyền thông xă hội trở
nên quan trọng tới mức mà nhiều người
cho đó là phương tiện chính yếu để
thông tin và giáo dục, hướng dẫn và gợi
hứng cách sống của cá nhân, gia đ́nh và xă
hội nói chung. Cách riêng, thế hệ trẻ
đang lớn lên trong một thế giới bị
tùy thuộc vào các phương tiện thông tin đại
chúng».  |
(2) “Hiện tượng truyền thông hiện nay thúc đẩy Giáo Hội phải xem xét lại về mục vụ và văn hóa để có thể thích ứng được với thời đại của chúng ta. Hơn ai hết, các mục tử phải gánh lấy trách nhiệm này. Mọi điều khả thi đều phải được đưa ra thực hiện để Tin Mừng có thể thấm nhập vào xă hội, kích thích con người lắng nghe và chấp nhận sứ điệp của Tin Mừng" (5).
II. THỰC TẾ NGHÈO NÀN VỀ CÁC PHƯƠNG TIỆN TRUYỀN THÔNG XĂ HỘI CỦA GIÁO HỘI VIỆT NAM HIỆN NAY.
Trên VietCatholic News ngày 23.08.2005 có bài “Vài nhận định về các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội tại Việt Nam hiện nay” của linh mục Nguyễn Ngọc Sơn, thư kư Văn Pḥng thường trực Hội Đồng Giám Mục, trong đó phần hai tŕnh bày về các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội của Giáo Hội Việt Nam. Tôi sẽ điểm nhanh các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội của Giáo Hội Việt Nam hiện nay, một phần dựa vào hiểu biết cá nhân, một phần dựa vào bài viết nói trên của cha Nguyễn Ngọc Sơn (6).
2.1 Sách Công Giáo
Từ năm 1975 việc in sách đạo rất khó khăn và thậm chí trong thời gian vài chục năm đầu gần như là việc không thể. Cho đến ngày 29-4-1999, Nhà Nưóc mới lập ra Nhà Xuất Bản Tôn Giáo để in các sách kinh, tác phẩm, giáo tŕnh giảng dạy, văn hóa phẩm thuần túy tôn giáo của các tôn giáo. Riêng năm 2004, Công giáo có 58 ấn phẩm so với 150 của Phật giáo, 2 của Cao Đài, 5 của Phật giáo Hoà Hảo và 1 của Hồi giáo.
Trong lĩnh vực sách Công giáo, những sách xuất bản chính thức chỉ là một phần rất nhỏ so với các sách in không chính thức. Nhiều tác giả hay tập thể chỉ muốn in với số lượng nhỏ, trong thời gian rất ngắn để đáp ứng nhu cầu của công việc hay của cộng đồng nên đă dùng cách photocopy, in b́a, đóng xén như một cuốn sách in và lưu hành nội bộ để tránh thời gian xét duyệt bản thảo, sửa chữa bản văn, nộp các phí xuất bản.
Trong t́nh trạng hiện nay hầu hết những sách Công giáo không thông qua sự kiểm duyệt của Giáo Hội về mặt giáo lư để có Nihil Obstat và Imprimatur, cũng là một vấn đề đặt ra cho các Ṭa Giám Mục.
2.2 Báo Công Giáo
Cả nước hiện nay có gần 6 triệu người Công giáo nhưng số lượng phát hành của báo Công giáo có thể nói là rất ít so với báo chí nói chung. Miền Bắc có tuần báo Người Công giáo Việt Nam với số lượng in khoảng 2.500 bản. Miền Nam có tuần báo Công giáo và Dân tộc với số lượng phát hành từ 13.000-15.000 bản và Nguyệt san Công giáo và Dân tộc với số lượng phát hành 3.500 bản. Cả ba tờ báo này đều do Uỷ ban Đoàn Kết Công Giáo chịu trách nhiệm (7).Hội Đồng Giám Mục Việt Nam có một bản tin chính thức với giấy phép của Cục Báo Chí, tên là Bản Tin Hiệp Thông, phát hành hai tháng một kỳ với số lượng rất hạn chế (2000 bản). Bản tin này vừa mới được giao cho Ủy Ban Giám Mục về Văn Hóa chịu trách nhiệm và cũng vừa mới được đưa lên mạng dunglac.net.
Một số Ṭa Giám Mục cũng phát hành nội bộ những bản tin vắn gồm thư mục vụ của Giám Mục giáo phận, một số tin tức quan trọng, những bài giảng Chúa nhật và những thông báo cần thiết và số lượng từ vài chục đến vài trăm bản mỗi tháng.
2.3 Nhà In Công Giáo
Trước năm 1975, ở Miền Nam có một vài cơ sở in lớn của Công Giáo nhưng th́ bị Nhà Nước cấm hoạt động sau ngày 30.4.1975. V́ thế hiện nay, Giáo Hội Công Giáo Việt Nam không c̣n cơ sở in nào cả.
Trong t́nh h́nh ấy một số người Công giáo liên kết với các công ty in để thực hiện các ấn phẩm Công giáo, một số khác mở các cơ sở đóng sách, photo-copy, in lụa.
2.4 Thư Viện Công Giáo
Ở Việt Nam hiện nay, Giáo Hội Công Giáo chưa có thư viện chính thức về thần học Công Giáo. Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đă có dự án xây dựng tại Sài-g̣n một thư viện loại này với các sách chuyển từ Giáo hoàng Học viện Thánh Piô X (Đà Lạt) xuống, khoảng 40.000 đầu sách và nhận thêm các sách báo khác sau năm 1975, cả loại sách điện tử. Nhưng dự án này chưa được thực hiện.
Ngoài ra, một số ḍng tu như ḍng Đa Minh, Ḍng Tên, Ḍng Phanxicô, Ḍng Don Bosco và các Đại Chủng viện đều có những thư viện với số sách khá lớn. Trong đó phải kể đến Ḍng Đa Minh và Chủng viện Thánh Giuse Sàig̣n với lượng sách tới 10.000-20.000 tựa.
2.5 Phim Ảnh Công Giáo
Ở Việt Nam hầu như chưa có phim ảnh chính thức của Giáo Hội Công giáo. Ngay trong phạm vi toàn cầu, cũng có rất ít sản phẩm loại này dù rằng việc thực hiện các cuốn phim bằng các phương tiện nghe nh́n hiện đại ngày nay dễ hơn xưa rất nhiều. Người ta vẫn thu h́nh những cuộc lễ lớn của giáo phận hay Giáo Hội như Đại Hội La Vang, tang lễ Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II và bán những băng đĩa này cho giáo dân một cách không chính thức.
Ngoài ra, một vài cá nhân cũng chuyển dịch hay lồng tiếng Việt các phim ảnh có giá trị như Cuộc đời Đức Giêsu, Mẹ Têrêsa Calcutta hoặc các phim Kinh Thánh có nội dung giáo lư. Các phim này được phổ biến nội bộ với số lượng phát hành không nhiều, v́ việc sao chép, in lại một cách bất công vẫn c̣n xảy ra hoặc do không muốn mất thời gian chờ đợi để có giấy phép chính thức.
2.6 Truyền Thanh Công Giáo
Giáo Hội Việt Nam không có đài phát thanh riêng. Tuy nhiên, người Công giáo Việt Nam vẫn có thể theo dơi những thông tin qua các chương tŕnh Việt ngữ của đài phát thanh Vatican và Đài Chân lư Á Châu (Veritas of Asia) phát đi từ Phi-lippines.
Ở một số xứ đạo có hệ thống phát thanh nội bộ, có thể lên chương tŕnh tiếp sóng với đài Chân lư Á Châu cho thính giả trong xứ. Nhưng đây là việc làm tế nhị.
2.7 Truyền H́nh Công Giáo
Kể từ khi đài truyền h́nh Đắc Lộ, do các linh mục Ḍng Tên tại Sàig̣n điều hành, ngưng hoạt động vào năm 1975, Giáo Hội Công Giáo Việt Nam không c̣n những hoạt động chính thức trong lĩnh vực truyền h́nh. Tuy nhiên, người Công Giáo Việt Nam vẫn có thể tác động gián tiếp lên các chương tŕnh truyền h́nh của Nhà Nước bằng cách nêu những ư kiến nhận xét về các chương tŕnh ấy. Họ cũng có thể tác động tích cực hơn bằng cách cộng tác với các nhân viên của các đài truyền h́nh để xây dựng những chương tŕnh có giá trị về mặt đạo đức, nghệ thuật, văn hoá.
2.8 Internet Công Giáo
Hội Đồng Giám Mục Việt Nam chưa thực hiện được một website chính thức để giới thiệu những hoạt động của Giáo Hội cho tín hữu và cả những người ngoài Công Gáo như nhiều Hội Đồng Giám Mục trên thế giới cũng như trong khu vực đă làm. Trên mạng Internet hiện nay chúng ta thấy có một vài trang chủ của giáo phận, một số tổ chức ḍng tu và cả cá nhân. Nhiều tín hữu Việt Nam hiện đang truy cập những mạng thông tin Công giáo ở nước ngoài.
Việc thiết lập và duy tŕ một website cho Giáo Hội Công Giáo Việt Nam do Hội Đồng Giám Mục Việt Nam chịu trách nhiệm là một nhu cầu cần thiết. Nhưng trong hoàn cảnh thiếu nhân sự hiện nay vẫn cần có một ḍng tu hay một vài cá nhân chuyên nghiệp nhận lănh trách nhiệm thực hiện.
|
Hội Đồng Giám Mục Việt
Nam chưa thực hiện được một
website chính thức để giới thiệu những
hoạt động của Giáo Hội cho tín hữu
và cả những người ngoài Công Gáo như nhiều
Hội Đồng Giám Mục trên thế giới cũng
như trong khu vực đă làm. |
III. MỘT VÀI ĐỀ NGHỊ VỀ NHỮNG VIỆC CẦN LÀM TRONG LĂNH VỰC PHƯƠNG TIỆN TRUYỀN THÔNG XĂ HỘI
Thực tế nghèo nàn về các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội của Giáo Hội Công Giáo Việt Nam có hai nguyên nhân chính, một do bên ngoài áp đặt, một do bên trong là chính ḿnh tạo nên. V́ thế tôi thấy có ba việc quan trọng sau đây, xin nêu lên để mọi người suy nghĩ và hành động cách thích hợp tùy theo khả năng và trách nhiệm của ḿnh:
3.1 Đ̣i Nhà Nước: Trong bài 6 về các Phương Tiện cần thiết cho việc Truyền Giáo tại Việt Nam, tôi đă nêu ư kiến là Hội Đồng Giám Mục Việt Nam có quyền đ̣i Nhà Nước trả lại cho ḿnh và cho các tôn giáo khác quyền sở hữu và điều hành các cơ sở y tế, giáo dục, xă hội và thông tin đại chúng. Đây là vấn đề hết sức tế nhị, cần khôn ngoan, kiên tŕ và cả dũng cảm nữa của các vị lănh đạo Giáo Hội Việt Nam.
3.2 Gây ư thức: Một việc làm quan trọng khác là gây ư thức cho người Công giáo về tầm quan trọng và tính hữu hiệu của các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội trong đời sống và công cuộc Truyền Giáo của Giáo Hội Việt Nam. Trong lănh vực này có nhiều tài liệu cần được chuyển dịch sang tiếng Việt, và Giáo Hội nên tổ chức các đợt học hỏi, tọa đàm, hội thảo để tạo nên một nhận thức đúng đắn và thức thời. Hơn nữa, nếu Hội Đồng Giám Mục Việt Nam đă có Thư Mục Vụ về Sống Lời Chúa, th́ cũng có thể có Thư Mục Vụ về các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội. Rất tiếc là trong Thư Mục Vụ mới nhất của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam về “Sống Đạo Hôm Nay” không nhắc ǵ đến các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội (8).
3.3 Trọng dụng và chuẩn bị nhân sự chuyên môn: Giáo Hội Việt Nam có truyền thống bảo thủ và chậm tiến nên thường đi sau, về trễ trong hầu hết các lănh vực. V́ thế trong lănh vực Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội là một lănh vực tương đối mới mẻ, Giáo Hội Việt Nam, cụ thể là Hàng Giáo Phẩm và Giáo Sĩ, cần phải nỗ lực thật nhiều trong việc TRỌNG DỤNG & CHUẨN BỊ NHÂN SỰ CHUYÊN MÔN, tránh hai t́nh trạng:
* một là lăng phí “có người
đó mà không xài”
* hai là chậm chân “nước
đến chân mới nhẩy” (có lẽ phải nói là
nước đến chân vẫn chưa chịu nhẩy
mới đúng).
THAY LỜI KẾT
Xin phép nêu lên một đề nghị:
Chủ đề của Hội Nghị về Truyền Giáo do Bộ Phúc Âm Hóa các Dân Tộc của Ṭa Thánh Vatican và Liên Hội Đồng Giám Mục Á Châu tổ chức tại Chiêng Mai (Thái Lan) vào ngày 18-22.10.2006 là “Kể Chuyện Chúa Giêsu cho các dân tộc Á Châu.”
Ngày nay mà kể chuyện về Chúa Giêsu cho người đương thời th́ chắc chắn các nhà Truyền Giáo và mọi tín hữu Á Châu không thể không dùng đến các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội là sách báo, phim ảnh, nghệ thuật, sân khấu, tuồng kịch, ca nhạc, kiến trúc, hội họa, truyền thanh, truyền h́nh, v.v…
Giêrônimô Nguyễn Văn Nội
Forth Worth (TX/USA) ngày 12.10.2006
Ghi Chú :
(1) Lm Trần Công Nghị (Vietcatholic News ngày 10.10.2006)
(2) Sắc lệnh về các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội được các Nghị Phụ bỏ phiếu và được Đức Giáo Hoàng Phaolô VI ban hành ngày 04 tháng 12 năm 1963.
(3) Công Đồng Vatican II, Sắc lệnh về các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội, Lời mở đầu, số 1.
(4) Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II, Tông Huấn Giáo Hội tại Châu Á, số 48.
(5) Đức Thánh Cha Gioan Phaolô II, Tông Thư gửi giới hữu trách Truyền Thông về “Sự Phát Triển Nhanh Chóng về Công Nghệ Truyền Thông”, số 8, ngày 24-1-2005 (xem Vietcatholic News ngày 24.02.2005).
(6) Xin mời đọc bài Vài nhận định về các Phương Tiện Truyền Thông Xă Hội tại Việt Nam hiện nay của linh mục Nguyễn Ngọc Sơn, thư kư Văn Pḥng thường trực Hội Đồng Giám Mục, đăng trên VietCatholic News ngày 23.08.2005.
(7) Ủy Ban Đoàn Kết Công Giáo là một tổ chức có tính quần chúng, thuộc hệ thống mặt Trận Tổ Quốc của Nhà Nước Việt Nam.
(8) Thư Mục Vụ này được kư và phổ biến ngày 08 tháng 09 năm 2006 sau Hội Nghị Thường Niên diễn ra tại Huế từ ngày 04 đến ngày 08.09.2006.
Mời đọc tiếp
Xem các bài viết khác trong Bài Viết của Anh Nguyễn văn Nội, khóa 6 GHHV, niên khoá 1963.