Từ nhiều năm nay và nhất là hiện giờ, người ta hay nói đến việc đổi mới. Ðổi mới đang trở thành một nhãn hiệu mang tính cách nâng giá trị. Một con người đổi mới được coi là con người có giá trị hơn người khác. Một nhà ở hay một đồ dùng đổi mới theo hướng cải tiến được coi là những thứ có giá trị hơn các thứ cùng loại.

Ðổi mới là một thay đổi nhiều khi rất cần cho cuộc sống con người.

Còn cuộc sống đạo thì sao?

Ðổi mới trong cuộc sống đạo là một thực tế hiển nhiên. Thực tế này khá phức tạp. Phức tạp ở chỗ phải biết phân định và chọn lựa. Biết đổi mới nào là tốt và đổi mới nào là không tốt.

Ở đây, tôi chỉ xin nêu lên vấn đề phức tạp đó một cách rất vắn gọn.

 Không được thay đổi

Trước hết, phải nói ngay một điều không bao giờ được phép thay đổi trong đời sống đạo. Ðiều đó là định hướng chuyến đi cuộc đời.

Ðời sống của tôi là một chuyến đi. Chuyến đi này có định hướng rõ. Ðó là đi theo Chúa Giêsu. Người là Ðường là Sự Thật và là Sự Sống (x. Ga 14,6). Tôi sống Lời Người dạy, theo gương đời Người đã sống.

Người làm chứng Thiên Chúa là tình thương (x. 1 Ga 4,8). Làm chứng bằng sự tuyệt đối vâng phục Chúa Cha và hiến thân cứu chuộc nhân loại bằng cách chịu những đau khổ cùng cực nhất. Tôi sống như thế, là tôi theo Chúa Giêsu về với Cha trên trời (x. Ga 12,12).

Ðể có sức thực hiện chuyến đi về trời, tôi phải dùng những phương tiện Chúa Giêsu đã chỉ, đó là

Tin những điều Người dạy phải tin,

Xin những điều Người dạy phải xin,

Chịu những điều Người dạy phải chịu,

Giữ những điều Người dạy phải giữ.

Ði như thế là đi vào cửa hẹp (x. Lc 13,24). Nghĩa là vừa đi vừa phải từ bỏ mình, vác thánh giá mình mà theo Chúa Giêsu (x. Mt 16,24). Ðồng thời cũng vừa đi vừa loan báo Tin Mừng cho mọi người, để họ sau cùng cũng cùng đi theo định hướng về với Cha trên trời.

Nếu nhìn sâu một chút về định hướng chuyến đi cuộc đời và những phương tiện phải dùng cho chuyến đi đó, chúng ta sẽ thấy tất cả đều không dễ dàng. Phải nói là ta rất cần được trợ giúp bởi ơn thánh. Ơn thánh là tuyệt đối cần cho chuyến đi cuộc đời của ta. Tất cả đều không thay đổi.

Nhưng nói thế không có nghĩa là chuyến đi cuộc đời của ta không bị chi phối bởi những yếu tố khác của cuộc đời. Những yếu tố này cũng rất phức tạp. Như những yếu tố trần thế làm nên con người và chi phối con người. Chúng dễ thay đổi. Ðôi khi chúng phải thay đổi.

 Thay đổi được

Những yếu tố làm nên mỗi người coi như giống nhau, nhưng lại rất khác nhau. Thử nhìn con người qua khoa học:

Cấu trúc về thân xác với những dị biệt làm nên cá nhân này khác cá nhân kia.

Cấu trúc về tính tình với những khác biệt tâm lý như vô thức, tiềm thức, ý thức chẳng ai hoàn toàn giống ai.

Hoàn cảnh gia đình và thể chế xã hội luôn cọ sát từng người, tạo dần trong mỗi người những khát vọng khác nhau, những suy nghĩ khác nhau.

Ðời sống như dòng sông chảy qua các nền văn hoá với những luật pháp, tục lệ, lối sống không ngừng dao động, đã khắc vào từng lớp người những dấu ấn riêng.

Môi sinh, dân số, cách sử dụng thiên nhiên, giáo dục, công ăn việc làm càng ngày càng trở thành những yếu tố quan trọng khiến đời sống dễ thở hay ngộp thở.

Những liên đới, những đối thoại, những liên minh, những thông tin, giao tế cũng đang là những chìa khoá mở ra cho cuộc sống hy vọng về cái nhìn minh triết.

Nói tóm lại, thời nay hơn bao giờ hết, sự hiểu biết khoa học về con người và những bổn phận của con người đối với con người đang là những yếu tố làm thay đổi đời sống con người một cách sâu sắc.

Những thay đổi này làm nên tình trạng sức khoẻ của con người, cả về mặt thân xác lẫn về mặt tinh thần.

Vì thế, những thay đổi này đòi con người sống đạo và truyền giáo phải cởi mở một cách khôn ngoan sáng suốt.

 Sáng suốt và khôn ngoan

Khi nói sáng suốt, tôi muốn nói tới cái nhìn về tình hình. Phải nhìn rõ, nhìn đúng, nhìn xa, nhìn rộng, nhìn sâu. Nhìn cái này bên cái khác và trong cái khác.

Khi nói khôn ngoan, tôi muốn nói tới việc phối hợp và chọn lựa.

Phối hợp khôn khéo những gì không được thay đổi với những gì được thay đổi. Không để Phúc Âm bị tục hoá. Không để đời sống đạo chỉ còn là cái vỏ tôn giáo bề ngoài theo ý người ta, chứ không còn hợp thánh ý Chúa. Không làm chứng cho Chúa bằng những con đường thênh thang hưởng thụ. Không truyền giáo bằng những phương tiện không có sức kéo ơn thánh xuống đổi mới lòng người.

Thế giới hôm nay đặt trọng tâm vào con người. Trong thao thức đó, chúng ta lo xây dựng con người như một ưu tiên tha thiết. Ta xây dựng những người của ta về mặt thiêng liêng với chiều sâu Phúc Âm, thực vững, để họ có thể là men là muối giữa đời, biết gieo hy vọng Tin Mừng khắp nơi, dù với những bước đi nhỏ và phương tiện nghèo.

Sự sáng suốt và khôn ngoan nói trên đòi một trình độ trí thức tương đối đầy đủ, nhất là một trình độ tu đức nhiệt tình lành mạnh dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Linh.

ù

Cũng trong dòng suy nghĩ trên đây, tôi nhìn vào bản thân mình. Tôi thấy trong những yếu tố khiến mình thay đổi, có yếu tố sức khoẻ. Lúc khoẻ mạnh, lúc yếu đau. Yếu đau nhiều hơn khoẻ mạnh.

Trong các chọn lựa, thường có những yếu tố không hề thay đổi, và có những yếu tố có thể đổi thay. Có những tạm biệt, rồi có những gặp lại. Gặp lại, để rồi lại phải tạm biệt. Tạm biệt và gặp lại là những khám phá về niềm tin, giúp cho chuyến đi cuộc đời của tôi tới một vĩnh biệt đầy phó thác và bình an.

Long Xuyên, ngày 14 tháng 7 năm 2006