Ngày 26-7-2009 vừa qua, Toà Thánh công bố bốn bổ nhiệm giám mục cho Giáo Hội Việt Nam. Tin đó được loan đi rộng rãi trên khắp nước Việt Nam trong những ngày qua. Mẩu tin vắn, nhưng được đón nhận như một tin quan trọng. Nội bộ Hội Thánh vui mừng. Xã hội Việt Nam quan tâm.

Lắng nghe dư luận và lắng nghe lòng mình, tôi thấy mấy cảm nhận sau đây:

 1/ Người của Chúa

Dân Chúa tại Việt Nam vẫn có lòng tôn trọng sâu sắc đối với các Ðức Giám mục. Lòng tôn trọng ấy được xây dựng trên một niềm tin. Niềm tin ấy nhuốm màu tu đức. Một tu đức rút ra từ Thánh Kinh. Tôi tin các Ðức Giám mục là những người được Chúa gọi, được Chúa chọn, được Chúa yêu thương, được Chúa thánh hoá, được Chúa sai đi. Các ngài kế vị các thánh tông đồ.

Các ngài là người của Chúa. Tôn trọng các ngài sẽ được Chúa thưởng. Xúc phạm đến các ngài sẽ bị Chúa phạt.

Sự tôn trọng các Ðức Giám mục luôn đi kèm với sự nâng đỡ dành cho các ngài. Vì dân Chúa rất biết các ngài vẫn là những người yếu đuối. Các ngài chứa đựng ơn Chúa trong thân phận của chiếc bình sành dễ vỡ.

Ơn mà Chúa ban cho các ngài là ơn làm chủ đoàn chiên. Ơn ấy đòi sự cộng tác của các ngài. Sự cộng tác ấy không miễn trừ cho các ngài khỏi sự từ bỏ mình, vác thánh giá mình mà theo Chúa. Hơn thế, sự dấn thân của các ngài là một lễ tế. Giống như hạt lúa phải chôn vùi và phải thối đi lặng lẽ trong lòng đất, dưới bước chân mọi người đi qua.

Tại Việt Nam, người công giáo quen gọi Ðức Giám mục là Ðức Cha. Ðức Cha là một cách nói thân thương. Chữ Cha để gọi các Ðức Giám mục có một phần tham gia vào danh dự Chúa Cha trên trời, và một phần chia sẻ sự gần gũi người Cha trong gia đình dưới đất.

Người Cha như thế là người được tín nhiệm. Tín nhiệm mà con chiên đặt nơi chủ chiên là tin tưởng và hy vọng trong lãnh vực giữ đạo và truyền giáo. Lãnh vực đó gồm ba hoạt động chính:

Một là rao truyền Lời Chúa.

Hai là phượng tự thờ Chúa.

Ba là yêu thương bác ái phục vụ con người.

Kinh nghiệm cho thấy: Nếu được hướng dẫn, đoàn chiên sẽ biết thực hiện ba việc nói trên một cách chân chính theo thánh ý Chúa. Trái lại, nếu không được hướng dẫn một cách cụ thể, đoàn chiên có thể sẽ đi lạc. Hậu quả sẽ rất tai hại. Vì thế, người hướng dẫn là chủ chăn, phải rất sáng suốt, vì thực tế cuộc đời là rất phức tạp.

 2/ Người của thời cuộc

Khi được chọn và được sai đi, Ðức Giám mục sẽ đi vào thời cuộc.

Tình hình năm 2009 không giống tình hình những năm trước. Có những chuyển biến lớn và nhỏ. Chuyển biến trong mọi lãnh vực như tâm lý, kinh tế, văn hoá, chính trị, xã hội, môi trường. Có những chuyển biến chung cho cả nước. Có những chuyển biến riêng ở từng địa phương. Vì thế, khi được sai đi, vị Giám mục luôn mang tên một địa danh nhất định. Ðịa danh nhất định đó là địa bàn được trao phó. Ðịa danh đó đòi Giám mục được sai đến, phải là người biết xây dựng liên đới mật thiết với địa danh.

Chăn dắt đoàn chiên giữa dòng lịch sử phức tạp, vị Giám mục Việt Nam hôm nay phải là người bám sát thời cuộc, để có những chọn lựa thích hợp đúng đắn.

Bài diễn văn của Ðức Thánh Cha Bênêđictô XVI đọc dịp tiếp Hội đồng Giám mục cuối tháng 6 vừa qua có nhiều nhắc nhở về định hướng mục vụ trước thời cuộc hiện nay của Việt Nam.

Tất cả các bài giảng, trả lời phỏng vấn của các Ðức Giám mục tại Rôma mới rồi đều phảng phất những thao thức về phong cách cần có trước thời cuộc tại Việt Nam hôm nay. Tình hình là rất tế nhị.

Theo thiển ý của tôi, vị Giám mục, khi là người của thời cuộc, sẽ có những nét sau đây:

 Một là tỉnh thức.

Ngài nhìn biến cố một cách riêng rẽ, nhưng lại biết nhìn nó đang cùng với các biến cố khác đi về một định hướng chung nào đó.

Ngài nhìn thấy các bóng tối, nhưng cũng khám phá ra những tia sáng trong cõi âm u.

Ngài nhìn thấy những thất vọng, nhưng lại tìm ra con đường hy vọng chính trong hoàn cảnh bế tắc.

Ngài nhìn thấy bề mặt, nhưng cũng thấu suốt bề sâu. Những sóng ngầm nhiều khi nguy hiểm hơn những cản trở ở bề mặt.

 Hai là thấy trước.

Dẫn đường thì phải thấy trước. Chỗ nào an toàn. Quãng nào nguy hiểm.

Có những người đứng ở Ðiện Biên Phủ năm ấy, mà đã thấy trước tương lai Giáo Hội hôm nay.

Có những người đang đứng ở năm 2009 này mà đã linh cảm về bộ mặt của Công giáo Việt Nam những năm sắp tới.

Có những chủ chăn phác hoạ một chương trình cặn kẽ cho tương lai, nhưng đã phần nào đoán trước những bất ngờ có thể xảy ra, nên dè dặt.

 Ba là biết chọn lựa.

Với cái nhìn vừa rộng, vừa sâu, vừa xa, người chủ chăn biết mình phải có những chọn lựa thích hợp.

Ðã hẳn là phải rao giảng Lời Chúa, phượng tự thờ Chúa, phục vụ yêu thương con người. Nhưng hoàn cảnh khác nhau, thì sự chọn lựa thích hợp cũng không đòi phải giống nhau. Hoàn cảnh này thì nên đề cao việc phượng tự thờ Chúa. Hoàn cảnh nọ thì nên nhấn mạnh đến việc rao giảng Lời Chúa. Hoàn cảnh khác thì dứt khoát phải ưu tiên cho việc yêu thương phục vụ con người, nhất là con người nghèo khổ. Mỗi hoàn cảnh nên vượt qua với nhiều sáng kiến do Chúa Thánh Thần.

Trên đây là một thoáng nhìn:

Vị Giám mục tại Việt Nam hôm nay, phải là người của Chúa, đồng thời cũng phải là người của thời cuộc Việt Nam hôm nay.

Ngài có một cái nhìn của lý trí.

Ngài có một cái nhìn của trái tim.

Ngài có một cái nhìn của Chúa Thánh Thần.

Với thoáng nhìn trên đây, chúng ta cầu chúc các vị Giám mục mới được bổ nhiệm sẽ luôn là người chủ chăn tốt lành như lòng Chúa mong muốn.

Long Xuyên, ngày 29-7-2009