Công đồng Vatican II, khi nói tới sứ mạng trong Hội Thánh trong thời đại mới, đã gợi ý đến việc phải quan tâm đến những chuyển biến của thời đại mới, trong đó có chuyển biến về cách suy nghĩ. Ðức Thánh Cha Phaolô VI và Gioan Phaolô II cũng đã nhiều lần kêu gọi những kẻ có trách nhiệm trong đạo, phải tìm hiểu cách suy nghĩ mới của con người thời nay. Nhiều Ðại Hội Ðảng Cộng Sản mới rồi, như tại Liên Xô, Cuba, Mông Cổ, cũng đã chủ trương đổi mới cách suy nghĩ. Thì ra cả đạo cả đời cùng coi cách suy nghĩ là một vấn đề quan trọng có ảnh hưởng lớn.

Thực vậy, các việc chúng ta làm đều do ảnh hưởng cách ta suy nghĩ. Thí dụ, một người nghĩ rằng: Cách tốt nhất để chăm sóc sức khoẻ là dùng nhiều thuốc bổ, thì họ sẽ lo mua thuốc, dùng thuốc, lưu trữ thuốc. Còn người khác lại nghĩ rằng: Cách tốt nhất để chăm sóc sức khoẻ là tận dụng ánh sáng thiên nhiên, không khí trong lành, nhà cửa, nước nôi sạch sẽ, cũng như bầu khí tâm lý vui tươi, thì họ sẽ lo sắp xếp cuộc sống theo cách suy nghĩ đó. Ðúng là cách suy nghĩ chỉ đạo cách sống.

Một thí dụ nữa. Khi nhìn các trào lưu tư tưởng và chính trị có vẻ nghịch lại công giáo, người nào nghĩ rằng: Ðó là những việc đen tối do ma quỉ thách thức và kẻ có đức tin phải chống lại, thì họ sẽ bận rộn lo chống lại những cái đó. Còn kẻ nào nghĩ rằng: Ðó là những việc Chúa cho xảy ra, để thanh luyện Hội Thánh, thì chủ yếu hoạt động tôn giáo của họ sẽ nhắm vào việc sửa đổi nếp sống đạo, từ tinh thần đến các hình thức, sao cho đúng với ý Chúa hơn. Như thế là cách suy nghĩ đã đẻ ra cách phản ứng. Suy nghĩ thế nào thì phản ứng thế ấy.

Vậy, suy nghĩ là gì?

Ở đây, tôi không nói tới triết học, mà là nói kiểu bình dân. Trước hết, suy nghĩ là việc trí khôn nhìn. Ðó là nghĩa mà tôi hiểu về lời Chúa Giêsu đã nói: “Ðừng nghĩ tưởng rằng, hễ có nhiều của cải là đời sống được bảo đảm đâu”. Chúa Giêsu cho cái nhìn đó là cái nhìn phiếm diện. Nhìn cái gì thì phải nhìn cái đó với những cái khác liên quan tới nó. Có cái nhìn rộng và có cái nhìn hẹp.

Rồi, suy nghĩ là việc của trí khôn phán đoán. Ðó là nghĩa mà tôi hiểu về lời Chúa Giêsu đã hỏi môn đệ: “Dư luận cũng như chúng con nghĩ sao về Thầy?” Có phán đoán đúng sự thực. Có phán đoán sai sự thực.

Rồi, suy nghĩ là việc trí khôn cân nhắc. Ðó là nghĩa mà tôi hiểu về lời Chúa trong dụ ngôn con chiên lạc: “Các con nghĩ sao nếu chủ bỏ 99 con ở nhà để đi tìm một con chiên lạc?” Cân nhắc là so sánh, để đánh giá. Có những đánh giá khách quan. Có những đánh giá chủ quan.

Rồi, suy nghĩ là việc trí khôn cưu mang sinh nở. Ðó là nghĩa mà tôi hiểu về lời Chúa Giêsu đã nói: “Từ bên trong, từ tâm tư, người ta đã phát xuất ra những tư tưởng xấu”. Cưu mang sinh nở là hành vi mang trách nhiệm. Biết bao người đã không ý thức đủ về trách nhiệm suy nghĩ của mình.

Rồi, suy nghĩ là việc trí khôn giao tiếp. Ðó là nghĩa mà tôi hiểu về dụ ngôn hạt giống: “Ai nghe Lời Chúa mà biết suy nghĩ, thì lời Chúa sẽ sinh ra kết quả tốt”. Giao tiếp đòi có thái độ cởi mở, khiêm tốn. Vì thiếu thái độ đó, nên biết bao nhiêu chân lý đã không được trí khôn ta tiếp nhận.

Tôi nói sơ qua vậy thôi. Các chị em suy nghĩ thêm, sẽ thấy tầm quan trọng của suy nghĩ.

Muốn đổi mới một cộng đoàn, một nhà dòng, một họ đạo, một Giáo Hội, một xã hội, thì không nên quên việc quan trọng này, là đổi mới cách suy nghĩ.

Ở đây tôi xin nói qua về những cách suy nghĩ đang lan tràn thế giới, mà người ta gọi là cách suy nghĩ mới.

Trước hết tôi xin đưa ra sự kiện. Tôi nói với một người rằng: Ðạo công giáo là đạo tốt. Lập tức, người nghe hỏi lại: Xin cha làm chứng: Tốt ở điểm nào? Tôi diễn chứng theo lịch sử và giáo lý. Nhưng người đó thưa lại: Chứng mà tôi muốn có là chính cuộc sống hôm nay. Xung quanh đây, người công giáo có tốt hơn người lương và người không có đạo không?

Sự kiện trên đây cho thấy phần nào cách suy nghĩ mới.

Cách suy nghĩ mới nhìn vào cuộc sống con người như địa bàn chủ yếu. Tổ chức nào, cá nhân nào giúp cho cuộc sống con người được tốt, thì tổ chức đó được coi là tốt, cá nhân đó được coi là tốt.

Cách suy nghĩ mới phán đoán theo minh chứng cụ thể, chứ ít theo lý thuyết. Hữu hiệu đó là minh chứng tốt nhất.

Cách suy nghĩ mới ưa cân nhắc hay, dở, theo óc phê phán và óc thực nghiệm. Không như xưa, cứ trên nói thế nào thì dưới cũng nói như vậy.

Cách suy nghĩ mới ưa cưu mang sinh nở những tư tưởng có tính cách phấn đấu. Phấn đấu với những khó khăn, cản trở để vươn lên.

Cách suy nghĩ mới sẵn sàng giao tiếp với bất cứ cái gì hay, đẹp, tốt, dưới những dạng khác nhau, và qua những ngả đường khác nhau như khoa học, nghệ thuật, mỹ thuật, thể thao, thể dục, du lịch, tôn giáo, kinh tế vv... Chứ không muốn có hạn chế nào đối với cái hay cái tốt, cái đẹp, cái lẽ phải.

Trên đây, tôi chỉ đưa ra mấy nét chung chung. Chỉ với mấy nét đó thôi, cách suy nghĩ mới cũng dễ đụng chạm với suy nghĩ cũ.

Tuy nhiên, nếu muốn thông hiệp với con người hôm nay và muốn thực sự chia sẻ Tin Mừng với con người hôm nay, thì ta không thể coi thường cách suy nghĩ mới của con người hôm nay. Ðó là những yếu tố tâm lý xã hội mà mầu nhiệm nhập thể sẽ ôm vào lòng, để Phúc Âm được thời sự hoá. Chẳng hạn, nếu hôm nay tôi muốn vô tu viện Chúa Quan Phòng Cù Lao Giêng này, mà tôi cứ đòi đi theo cổng cũ, thì chắc chắn tôi sẽ không gặp được chị em. Muốn vô, dứt khoát tôi phải đi theo cổng mới. Cũng vậy, cách suy nghĩ mới là một chiếc cổng để con người hôm nay lui tới với nhau. Ai không muốn qua cổng đó, sẽ bị lạc lõng. Nhưng kẻ được Chúa gọi làm khí cụ và dấu chỉ của sự hiệp thông với Chúa và với con người, lại tự mình làm cho mình nên lạc lõng, thì có quyền an tâm trước mặt Chúa không?

Có người hỏi tôi rằng: Làm thế nào để suy nghĩ tốt? Tôi chỉ xin thưa rằng: Nếu muốn suy nghĩ là của riêng mình, chứ không phải là của vay mượn ai, thì sẽ là việc không dễ dàng và không thể mau lẹ. Phải có nhiều vốn liếng nội tâm, phải có nhiều rèn luyện tinh thần và phải biết dành thời giờ cho việc suy nghĩ. Tôi thấy chị em cũng có những điều kiện đó, tuy mức độ có khác nhau. Tôi mong các cộng đoàn hãy coi việc nâng cao suy nghĩ của mình lên như một công tác tông đồ. Nâng cao đề tài suy nghĩ. Nâng cao nội dung suy nghĩ. Chẳng cần gì phải cao sâu, nhưng rất cần thực tế và trong sáng, soi về phía trước. Với những suy nghĩ tốt, nhiều người đã trở thành những thiên thần thầm lặng, mang lương thực tinh thần đến cho vô số linh hồn đang tìm về Nước Chúa.

Thánh Luca, khi kết thúc cảnh Chúa Cứu Thế giáng sinh tại Bêlem, đã viết: “Bà Maria giữ mọi điều đó và suy đi nghĩ lại trong lòng”. Tôi cầu mong các chị em cũng hãy noi gương Ðức Mẹ, biết giữ những điều Chúa cho thấy, cho nghe, cho hiểu trong tuần tĩnh tâm và suy đi nghĩ lại trong lòng.

Lạy Mẹ Maria,

Con không thấy Mẹ làm các lễ nghi, con cũng không thấy Mẹ giảng giải, nhưng con thấy Mẹ suy nghĩ thực nhiều. Khi suy nghĩ, Mẹ kết hợp với thánh ý Chúa trong công trình cứu chuộc. Khi suy nghĩ, Mẹ thông hiệp với tất cả nhân loại, nhất là với những người túng nghèo đau khổ. Xin Mẹ giúp con biết suy nghĩ. Xin Mẹ giúp con biết giữ các ơn Chúa, và suy đi nghĩ lại trong lòng.

Tĩnh tâm các Nữ Tu Dòng Chúa Quan Phòng Cù Lao Giêng,
tháng 6/1992