Trong tuần báo Paris-Match ra ngày 08/09/1994 có hình Ðức Thánh Cha Gioan Phaolô II được in khổ lớn, choán trọn 2 trang. Bức hình này rất khác thường. Ðức Thánh Cha tay trái cầm gậy mục tử có tượng Chúa chịu đóng đinh, tay phải ôm bụng, mặt nhăn nhó gắng gượng đầy vẻ đau đớn, mắt nhắm lại, đầu hơi gục xuống, thân người nghiêng về phía một người đang giơ tay nâng đỡ.

Ðây là bức ảnh chụp Ðức Thánh Cha sáng Chúa Nhật 21/08/1994, khi Ngài bỗng dưng bị cơn đau nhói tấn công, đang lúc chủ sự phụng vụ tại nhà thờ Combes, thuộc thành phố nhỏ Aoste, nước Ý, gần biên giới Pháp.

Bức ảnh này cho thấy Ðức Thánh Cha bị đau đớn nhiều. Chắc chắn cơn đau thuộc về thể xác. Nhưng cũng không loại trừ cơn đau thuộc về tâm hồn.

Do biến cố sức khoẻ, Ðức Thánh Cha đã phải huỷ bỏ một số chương trình mục vụ, đặc biệt là chuyến đi Liên-Hiệp-Quốc dự kiến ngày 20/10/1994, mặc dù đây là chuyến đi mục vụ có tầm quan trọng quốc tế.

Sự việc xảy ra cho Ðức Thánh Cha ngày 21/08/1994 tại Combes là một biến cố.

Với ánh sáng Phúc Âm, tôi nhìn thấy trong biến cố này có sự hiện diện của Ðức Kitô. Người ở đó, để làm cho biến cố trở thành một sứ điệp. Ðối với riêng tôi, sứ điệp này có nội dung nhắc nhở vài chân lý cứu độ. Trước hết là mầu nhiệm thánh giá.

 Mầu nhiệm thánh giá

Hơn bao giờ hết, Ðức Thánh Cha lúc này đang kêu gọi đào tạo và tái-đào-tạo các mục tử, theo mô hình Ðức Kitô.

Hình ảnh Ðức Kitô là thế nào?

Ðọc Phúc Âm, tôi thấy Ðức Kitô đã tỏ mình ra với nhiều hình ảnh, nhưng tất cả đều đậm màu thánh giá. Hãy xem lại các hình ảnh sau đây của Người: Hài nhi nghèo khó tại hang đá Bêlem. Hài nhi được mẹ ẵm đi trốn sang Ai Cập. Người thợ lam lũ tại Galilê. Người làm chứng bị quyền bính đạo đời ghen ghét. Người cầu nguyện trong sầu muộn lo lắng tại vườn Cây Dầu. Người bị bắt, bị vác thánh giá, bị đóng đinh, bị bỏ rơi trên núi Sọ. Hình ảnh nào cũng đóng ấn thánh giá.

Tất nhiên đau đớn tự nó không có sức cứu độ. Nhưng mọi đau đớn của Ðức Kitô đều là dấu chỉ của tình yêu thương chấp nhận hy sinh vì loài người, nên những đau đớn của Ðức Kitô trở nên nguồn sinh ơn cứu độ.

Ðau đớn thể xác của Ðức Kitô tuy lớn, nhưng không thấm gì với đau đớn tâm hồn của Người, do bị khinh chê, bị ghen ghét, bị loại trừ.

Nếu đầy tớ không trọng hơn Thầy, thì các môn đệ Chúa cũng sẽ phải mang trong mình, ít là phần nào, những hình ảnh trên đây của Thầy Chí Thánh. Ðó là một chân lý Phúc Âm.

Ðáng tiếc là chân lý đó đang bị lu mờ. Trong một thời đại khuyến khích hưởng thụ, nhiều nơi không còn dám nói tới đời sống hiến dâng làm chứng cho mầu nhiệm thánh giá, nhiều người trốn chạy trước ơn gọi thánh giá, nhiều người cũng có nêu lên mầu nhiệm thánh giá, nhưng để ca ngợi mà thôi, chứ không để sống thật sự mầu nhiệm ấy.

Chính vì thế mà hình ảnh Ðức Thánh Cha bị đau đớn được coi như một lời Chúa gọi. Chúa kêu gọi các môn đệ Chúa hôm nay hãy trở về với mầu nhiệm thánh giá. Không phải chỉ trở về bằng tinh thần một cách tượng trưng, nhưng phải trở về bằng những đau đớn thật sự trong thân xác và trong tâm hồn. Có những thánh giá mình không tự chọn, nhưng do Chúa chọn cho mình. Vì thế, khi biết đón nhận những biến cố đớn đau, người môn đệ Ðức Kitô sẽ nên giống Ðức Kitô, hơn là khi đón nhận những biến cố vinh quang. Ðó là một chân lý về mầu nhiệm thánh giá, mà hình ảnh đớn đau của Ðức Thánh Cha đã gợi lên.

Ngoài ra, hình ảnh đó còn gợi lên mầu nhiệm Nước Trời.

 Mầu nhiệm Nước Trời

Dựa trên Phúc Âm, tôi hiểu Nước Trời là ở trong lòng con người, khi trong đó có sự thật, sự công bình, sự yêu thương, sự tự do và ân sủng. Nước Trời như thế là các đặc tính của Phúc Âm, hay nói cho cùng, cũng chính là Ðức Kitô.

Ta không làm nên Nước Trời. Ta chỉ đón nhận mà thôi. Ðón nhận cách nào? Thưa bằng thái độ khiêm tốn, khó nghèo, bé nhỏ. Tức là bằng sự ta từ bỏ cái tôi của con người cũ Adong thích theo ý mình, để mặc lấy cái tôi con người mới Ðức Kitô hoàn toàn tuân phục thánh ý Chúa Cha.

Ý riêng mình, ý của tập thể, nhiều khi có vẻ rất tốt, nhưng lại khác thánh ý Chúa. Ðọc Phúc Âm, ta thấy nhiều lúc thánh Phêrô đã nghĩ tới việc củng cố uy tín của Thầy, phô trương quyền phép của Thầy, bảo vệ sinh mạng cho Thầy. Ðể làm sáng danh Thầy. Ðể mở rộng ảnh hưởng của Thầy. Nhưng thánh ý Chúa lại rất khác.

Sự từ bỏ ý riêng mình, nhất là khi ý riêng mình coi có vẻ hợp lý và tốt lành, sẽ là một hy sinh lớn. Rất nhiều khi, Chúa đòi những hy sinh lớn đó, để thanh luyện ta và hội thánh địa phương ta, để chúng ta nên khó nghèo hơn, khiêm tốn hơn, hầu dễ đón nhận Nước Trời.

Trong biến cố đớn đau, Ðức Thánh Cha đã phải hy sinh như thế. Ngài phải từ bỏ nhiều chương trình mục vụ, với tâm tình xin vâng phục thánh ý Chúa.

Tôi có cảm tưởng là Chúa cũng đang làm như vậy cho nhiều môn đệ Chúa hôm nay tại hội thánh Việt Nam ta. Bởi vì hôm nay, não trạng xây dựng uy tín và quyền lợi cho cá nhân và cộng đoàn đang là một cơn cám dỗ mạnh lôi kéo nhiều người trong Hội Thánh. Khiến Ðức Kitô trở thành một bóng mờ trong một thứ đạo đức hàm hồ, mà người ta gọi là Nước Trời rất xa lạ với Phúc Âm. Bởi lẽ thiếu tinh thần tôn trọng sự thật, thiếu công bình, thiếu bác ái, thiếu tự do, thiếu ân sủng. Trước tình trạng này, bằng những hy sinh đầy tình yêu và khiêm tốn của các môn đệ tốt, Chúa sẽ đốt lên trong lòng nhiều người gần xa lửa sám hối. Nước Trời đã gần là như thế.

Với cái nhìn trên đây, biến cố đớn đau của Ðức Thánh Cha đã nhắc nhở cho tôi chân lý mầu nhiệm Nước Trời. Sau cùng, biến cố đớn đau ấy còn nhắc nhở cho tôi mầu nhiệm Hội Thánh.

 Mầu nhiệm Hội Thánh

Thật vậy, sự Ðức Thánh Cha bỗng dưng bị cơn đau hành hạ, đã gây xúc động cho từng trăm ngàn người có mặt hơn bất cứ bài giảng nào của Ngài, đã khơi dậy tinh thần hiệp thông hơn nhiều thánh lễ trọng thể của Ngài, đã đốt nóng lên đức tin của bao người hơn mọi công thức tuyên xưng đức tin trong các lễ nghi phụng vụ của Ngài, đã là dịp để mọi trái tim cùng nói chung một tiếng xót thương đoàn kết lại hơn các lời hô hào của Ngài.

Lúc đó, người ta thấy tận mắt thế nào là mầu nhiệm Hội Thánh. Hội Thánh là hiệp thông giữa mọi thành phần Dân Chúa. Hội Thánh là toàn thể Dân Chúa cùng nâng đỡ nhau. Hội Thánh là dấu chỉ và là dụng cụ của sự hợp nhất với Chúa và đoàn kết với nhân loại. Hội Thánh được hướng dẫn bởi Chúa, mặc dầu có những yếu đuối nhân loại.

Biến cố đau đớn của Ðức Thánh Cha thay thế hình ảnh cũ của Ngài bằng một hình ảnh mới của Ngài. Hình ảnh cũ của Ngài là hình ảnh một người trẻ trung, tươi cười, lanh lẹ, đầy sức sống. Hình ảnh mới của Ngài là hình ảnh một người già yếu, mệt mỏi, chậm chạp, đầy cố gắng.

Chắc chắn đây không phải là tấm hình tiêu biểu cho toàn thể Hội Thánh. Nhưng cho dù thế nào đi chăng nữa, hình ảnh này vẫn mang nhiều giá trị rất mới. Nên nhớ rằng, mỗi giai đoạn lịch sử Hội Thánh cũng như mỗi giai đoạn lịch sử của một người, đều có những giá trị riêng của nó.

Kinh nghiệm cho thấy biết bao đời sống cầu nguyện hy sinh trong đau đớn thinh lặng, lại có những giá trị truyền giáo thiết thực, phong phú, hơn nhiều đời sống hoạt động với những thành công lẫy lừng bề ngoài. Ngày thứ sáu Tuần Thánh là ngày u sầu thê thảm nhất, nhưng cũng chính ngày đó đã dâng trào lên nguồn suối cứu độ.

ù

Cách nhìn trên đây về biến cố đớn đau đã xảy ra cho Ðức Thánh Cha đang giúp tôi biết nhìn về các biến cố đã, đang và sẽ xảy ra cho từng giáo đoàn, cho từng vị đứng đầu giáo đoàn. Có những biến cố buộc ta phải từ bỏ nhiều dự định tốt, nhiều mơ ước đẹp. Có những biến cố buộc ta phải nhìn nhận sự yếu đuối và những giới hạn của mình.

Tuy nhiên, nếu biết đọc sứ điệp Chúa gửi qua các biến cố, ta sẽ lợi dụng được tất cả những gì xảy ra vào mục đích tự-đào-tạo mình, để ta nên trưởng thành hơn, trên con đường làm chứng cho Chúa về mầu nhiệm thánh giá, mầu nhiệm Nước Trời, mầu nhiệm Hội Thánh.

Ước mong bài chia sẻ này sẽ góp phần vào việc chuẩn bị mừng lễ các thánh tử đạo Việt Nam sắp tới, cũng như sẽ góp phần vào việc giải quyết các vấn đề đang đặt ra cho chúng ta do biến cố lũ lụt.

Tĩnh tâm Linh mục tu sĩ giáo phận Long Xuyên, tháng 11/1994