Hiện nay đức tin tại Hội thánh Việt Nam phát triển hơn mấy năm trước. Mức độ phát triển đức tin tại mỗi giáo phận một phần lớn tuỳ theo những yếu tố sau đây:

1. Phát triển ơn gọi tông đồ giáo dân.

2. Phát triển sự hiện diện của linh mục.

3. Phát triển ơn tiên tri về mục vụ của giám mục.

4. Phát triển đổi mới của dòng tu.

5. Phát triển các lớp đào tạo.

Thử nhìn qua từng yếu tố.

 1. Phát triển ơn gọi tông đồ giáo dân

Ðó đây, giáo dân có những sinh hoạt nổi bật như sau:

Chia sẻ tích cực nhiều công tác mục vụ mà trước đây vốn dành cho giáo sĩ: như mục vụ giáo lý, thánh lễ, Lời Chúa, bệnh nhân, gia đình v.v.

Ðem vào hội thánh địa phương những giá trị trần thế, như văn hoá, khoa học kỹ thuật làm cho bộ mặt giáo hội địa phương trở nên trẻ trung, hợp thời.

Hăng hái tham gia các hoạt động từ thiện xã hội, giáo dục, gây được nhiều ảnh hưởng tốt nơi đồng bào ngoài công giáo.

Ðối thoại với xã hội về nhiều vấn đề trong các lãnh vực mà giáo sĩ không có mặt được.

Làm chứng đạo đức trong đời sống gia đình xóm ngõ bằng gương sáng công bình bác ái, thăng tiến và phục vụ con người.

Siêng năng cầu nguyện, chịu các bí tích, nhất là tham dự thánh lễ và tham gia các việc nhà thờ.

Xem ra nhiều nơi chưa quan tâm đủ đến việc khuyến khích đào tạo giáo dân về sứ mệnh truyền giáo. Tuy nhiên nhiều nhóm giáo dân đã tự động làm việc truyền giáo bằng những việc nhỏ trong đời sống hằng ngày.

 2. Phát triển sự hiện diện của linh mục

Hiện diện trước Chúa, tức là có khả năng gặp gỡ Ðức Kitô, lắng nghe Thánh Linh, ham thích sống thân phận người con đối với Chúa Cha.

Hiện diện trước chính mình, tức là có khả năng hồi tâm, biết mình, ý thức về ơn gọi của mình.

Hiện diện trước đoàn chiên, tức là có khả năng thương yêu họ, gần gũi họ, hiểu họ và phục vụ họ.

Hiện diện trong lòng dân tộc, tức là có khả năng nắm bắt được những tiềm năng, những thời cơ để đưa Tin mừng đến với dân tộc, và có khả năng đồng hành với dân tộc trong các chặng đường lịch sử.

Hiện diện trước những chuyển biến, tức là có khả năng theo dõi sự thay đổi về não trạng, tâm lý, văn hoá, tình hình xã hội và tôn giáo, các trào lưu tư tưởng và luân lý đang nảy sinh tại Việt Nam, để biết phân định và chọn lựa khôn ngoan trong mục vụ.

Hiện diện trước những giáo huấn mới của Toà Thánh và Công đồng, để biết tân-Phúc-Âm-hoá chính mình và cộng đoàn.

Xem ra nhiều giáo sĩ vẫn không hiện diện đủ ở những điểm trên. Mặc dầu vậy, nói chung việc truyền giáo vẫn tích cực, năng động, sáng tạo với nhiều thiện chí.

 3. Phát triển ơn tiên tri về mục vụ của giám mục

Hội thánh Việt Nam đang và sẽ càng ngày càng gặp nhiều thách đố lớn, thí dụ việc giáo dục giới trẻ, việc hội nhập văn hoá, cảnh nghèo, phong trào tự do, hưởng thụ, sự cạnh tranh của các tôn giáo khác, ảnh hưởng của các giáo phái, hoạt động của Tam điểm, khuynh hướng đẩy Hội Thánh ra ngoài lề xã hội, sự phát triển các tệ đoan đi theo sự phát triển du lịch, phong trào tục hoá, cá nhân chủ nghĩa.

Thế nhưng một số vị giám mục chưa kịp đưa ra những đường hướng chuẩn bị thích hợp với các thách đố trên.

Hầu hết các vị đều cao tuổi, sức khoẻ yếu, mệt mỏi, thiếu nhân sự chuyên môn và phương tiện nghiên cứu. Tuy nhiên một số vị đã nhìn thấy trước tình hình, đang chuẩn bị tốt cho cộng đoàn Dân Chúa.

 4. Phát triển ơn đổi mới của các dòng tu

Hầu hết các dòng tu hiện nay đều có bốn khuynh hướng này: cởi mở, tham gia, năng động và hiệp thông, để đi vào các hoạt động linh thao, giáo dục, từ thiện. Nhờ các hoạt động này, họ truyền giáo một cách có hiệu quả. Ðáng mừng nữa là nhiều dòng đang đi vào đời sống chiêm niệm.

 5. Phát triển các lớp đào tạo

Hiện nay tại nhiều giáo phận có những lớp đào tạo, bồi dưỡng, cấm phòng cho các hội đồng giáo xứ, các huynh trưởng, các ca trưởng, các tu sĩ và các giới. Riêng cho linh mục, nhiều nơi có tĩnh tâm tháng, tĩnh tâm hàng năm, họp nhóm và bồi dưỡng định kỳ.

Chương trình lớp đào tạo thường gồm 3 phần: thông tin, học hỏi, suy nghĩ và hoạch định hành động, theo hướng tân-Phúc-Âm-hoá của Giáo Hội.

Một vấn đề đang được đặt ra, là cần đào tạo những người-đào-tạo.

Riêng về chủng viện, vấn đề đào tạo sao cho thực tốt, để đáp ứng cho nhu cầu mục vụ trong tương lai tại quê nhà, càng trở thành khẩn thiết.

Vì không được đào tạo đầy đủ và không được tu nghiệp bồi dưỡng thường xuyên, nhiều giáo sĩ hiện nay bị coi là tụt hậu về khả năng phục vụ, thiếu kiến thức, tư cách, một vài đức tính xã hội và chiều kích nội tâm.

Thiết tưởng chính các vị giám mục cũng cần được bồi dưỡng về trí thức đạo đời, để có thể phục vụ đức tin trong tình hình mới một cách có hiệu quả hơn.

Ðào tạo một lớp trí thức mới có khả năng phục vụ Dân Tộc và Nước Trời trong tình hình mới, cũng là một vấn đề lớn phải đặt ra.

Hội thánh phải có mặt trong mọi lãnh vực, nhất là trong lãnh vực báo chí, văn học, nghệ thuật và giáo dục. Nhưng nếu không cố gắng tìm cách đào tạo nhân sự, thì làm sao Hội Thánh sẽ hiện diện được?

Xã hội Việt Nam đang đi về hướng hiện đại hoá, dân tộc hoá và khu vực hoá. Dân tộc Việt Nam xưa nay cần cù, can đảm, thông minh, đang quyết tâm vươn lên.

Trong viễn tượng đó, hội thánh Việt Nam có thể đóng góp gì cho tương lai Ðất Nước? Ðó là điều cần suy nghĩ thêm.

Tuần tĩnh tâm Linh Mục giáo phận Long Xuyên, năm 1996