Những tháng ngày sắp tới sẽ có nhiều lễ tạ ơn được tổ chức để mừng những kỷ niệm lớn của nhiều linh mục, nhiều nhà dòng, nhiều họ đạo.

Một lễ mừng kỷ niệm như thế sẽ có nhiều ý nghĩa, nếu người trong cuộc biết nhận định một quá khứ nào của mình đã qua, và một tương lai nào của mình đang tới.

Mỗi người, mỗi cộng đoàn sẽ có những trả lời riêng cho chính mình. Bởi vì, chân lý đạo đức không đơn thuần chỉ rút ra từ những lý thuyết có sẵn, mà còn được hiểu theo tính cách liên tục của hoàn cảnh cụ thể cuộc sống từng người từng nơi.

Trong tinh thần hiệp thông, tôi xin chia sẻ một vài suy nghĩ riêng tư, khi tôi đặt câu hỏi cho chính mình.

 I. Một quá khứ nào của tôi đã đi qua?

Theo nhãn quan Phúc Âm, quá khứ ấy trước hết là một quá khứ của kẻ tỉnh thức đợi chờ Chúa đến (x. Mc 13,35).

Chúa đến, không phải chỉ trong giờ phút Chúa gọi vào đời sau, mà còn là mọi sự Chúa đến viếng thăm.

Phúc Âm nói nhiều đến việc phải tỉnh thức đợi chờ giờ Chúa đến. Như dụ ngôn 10 trinh nữ (x. Mt 25,1-3). Và như dụ ngôn người giúp việc đợi chủ về (x. Lc 12,35-36).

Một điều kể được là chắc chắn trong tỉnh thức Phúc Âm, đó là phải đợi chờ chính Chúa, chứ không đợi chờ ai khác.

Do đó, sẽ không gọi được là tỉnh thức Phúc Âm, nếu người ta quá tập trung vào hệ thống các trung gian, quá mải mê đề cao các trung gian, cứ mãi mãi dừng lại ở các trung gian. Bởi vì, bất cứ trung gian nào, dù rất tốt, cũng chỉ là dấu chỉ và dụng cụ của Chúa. Ðang khi chính Chúa mới là Ðấng phải đến. Ðàng khác, có những trung gian bị lợi dụng, trở thành những trạm phức tạp, tự ý dựng lên trên đường Chúa đến.

Một điều khác cũng kể được là chắc chắn trong tỉnh thức Phúc Âm, đó là Chúa không bó buộc mình phải đến đúng ngày giờ của phụng vụ, qua đúng những con đường của một số sách đạo đức. Kinh Thánh và kinh nghiệm cho thấy: Bao lần Chúa đã đến với các linh hồn trong lúc bất ngờ và qua những con đường bất ngờ. Như hiện nay, bao người đã được trở nên tốt hơn, đã đón nhận được ơn hiểu biết và khôn ngoan nhờ biết cởi mở đón nhận những giá trị nhân bản, những cái đúng cái đẹp của khoa học nghệ thuật.

Một điều nữa cũng kể được là chắc chắn trong tỉnh thức Phúc Âm, đó là kẻ đợi chờ Chúa đến phải nhạy bén với các dấu chỉ của thời đại, và biết phân biệt các dấu chỉ ấy dưới ánh sáng Lời Chúa.

Một Lời Chúa sẽ là ánh sáng giúp ta phân biệt các dấu chỉ Chúa đến, đó là câu trả lời của Ðức Kitô gửi cho Gioan Baotixita. Vị thánh Tiền Hô này sai môn đệ đến hỏi Chúa Giêsu rằng: “Thầy có phải Ðấng phải đến, hay chúng tôi còn phải đợi ai khác?”. Chúa Giêsu đáp lại rằng: “Các anh hãy về báo Gioan biết những gì các anh đã nghe và đã thấy: Kẻ mù được xem, kẻ què đi được, người phong cùi được khỏi, kẻ điếc được nghe, kẻ chết sống lại, kẻ nghèo khó được nghe giảng Tin Mừng” (Lc 7,19-22).

Với câu trả lời trên đây, Chúa Giêsu xác định đâu là dấu chỉ sự Ðấng cứu thế đến. Theo Ngài dấu chỉ sự Chúa đến là những việc làm có tính cách cứu độ dành cho những kẻ mà đời cho là bất hạnh.

Như vậy, những ai thao thức với việc cứu độ con người, tích cực dấn thân làm những việc có tính cách cứu độ, theo khả năng của mình, dưới sự hướng dẫn khôn ngoan của Chúa Thánh Linh, những người ấy mang dấu chỉ của sự Chúa đến. Qua đó, chính họ đón nhận được Ðức Kitô đến với họ, và cũng qua đó, họ dọn đường cho Ðức Kitô đến với người khác.

Khi hiểu quá khứ tỉnh thức với vài nét trên đây, người ta có thể thấy được trong quá khứ của mình những gì đáng vui mừng, và những gì đáng phải sám hối.

Ngoài ra, cũng theo nhãn quan Phúc Âm, quá khứ mỗi người còn là một quá khứ của kẻ phải dùng số vốn đã lãnh nhận để sinh lời lãi (x. Mt 25,14-32).

Vốn mà Chúa trao cho mỗi người gồm nhiều thứ, như các khả năng về trí tuệ, về ý chí, về trái tim, về tay chân, như các điểm tựa gia đình, bạn bè, tôn giáo, xã hội, như các phương tiện thời giờ, sức khoẻ, địa vị, cơ may, như các kinh nghiệm đa dạng của cuộc sống.

Số vốn của người này không giống số vốn của người kia. Nhưng dù với số vốn nào, mỗi người đều có bổn phận phải sinh lời lãi. Thiết tưởng cái lời lãi Chúa đòi, chính là phải lớn lên về sự khôn ngoan và ân sủng (x. Lc 2,40).

Sự khôn ngoan và ân sủng được nhận thấy ở những điểm cụ thể sau đây:

1. Biết tận dụng từng giờ phút hiện tại, để sống trọn vẹn Tin Mừng lúc đó

Kinh Thánh nhấn mạnh đến giây phút hiện tại. Riêng Tân Ước đã dùng từ “Bây giờ” đến 95 lần, và dùng từ “Hôm nay” đến 43 lần.

Ðối với kẻ tin Chúa thì ngày nào nơi nào cũng có Tin Mừng. Ðiều này được xác định trong các lời Tiền Tụng: “Lạy Cha, chúng con tạ ơn Cha mọi nơi mọi lúc, thật là chính đáng phải đạo và sinh ơn cứu độ cho chúng con” (Lời Tiền Tụng Chúa Nhật thường niên).

Bởi vì bất cứ ở đâu và bất cứ lúc nào, người ta vẫn có thể thực hiện được luật căn bản Phúc Âm, đó là mến Chúa yêu người (x. Mc 12,29-31), người ta vẫn có thể sống kết hợp mật thiết với Ðức Kitô như cành với thân cây (x. Ga 15,1-11), người ta vẫn có thể sống tinh thần Tám Mối phúc thật (x. Mt 5,1-11).

2. Biết tận dụng từng giờ phút hiện tại, để chu toàn bổn phận của mình

Chu toàn bổn phận là làm đúng việc phải làm, làm đúng lúc phải làm, làm đúng cách phải làm.

Sẽ không phải là khôn ngoan và ân sủng, nếu ta bê trễ việc bổn phận phải làm, hoặc vô lý dấn thân vào những việc không phải là bổn phận của mình.

Sẽ không phải là khôn ngoan và ân sủng, nếu ta làm việc tốt, nhưng làm không đúng lúc phải làm. Chẳng hạn cao rao các việc lạ lùng Chúa đã làm, đó là việc tốt. Nhưng trong Phúc Âm, biết bao lần Chúa đã cấm các tông đồ và các người được Ngài ban phép lạ đừng nói ra, vì không phải lúc nên nói ra.

Sẽ không phải là khôn ngoan và ân sủng, nếu làm đúng việc, đúng lúc, như không đúng cách Chúa muốn. Thí dụ, có những cách đọc kinh mà không cầu nguyện, có những cách dâng thánh lễ mà không gặp Chúa, có những cách làm chứng cho đức tin mà lại là phản chứng.

Khi hiểu quá khứ sinh lời với vài nhận thức trên đây, ta sẽ thấy giá trị quá khứ không hệ tại ở chiều dài của nó, mà hệ tại ở bề dầy của nó. Bề dầy của nó là trọng lượng kết tinh của tinh thần khôn ngoan và ân sủng.

Vì thế, có những quá khứ rất dài, nhưng lại vô duyên rẻ rúng. Có những quá khứ vắn, mà lại dễ thương, quí giá hơn vàng.

Quá khứ, dù đáng vui, dù đáng buồn, đều đã qua đi để lại những kinh nghiệm như những bài học quí cho tương lai.

 II. Một tương lai nào của tôi đang đi tới?

Tương lai đang tới cũng vẫn là thời gian phải tỉnh thức và sinh lời. Nhưng bằng cách tích cực nhiều hơn trong việc Tân-Phúc-Âm-hoá theo lời kêu gọi của Ðức Thánh Cha.

Trong tình hình Việt Nam hiện nay, thiết tưởng có ba đối tượng cần được ưu tiên Tân-Phúc-Âm-hoá.

1. Lương tâm cần được Tân-Phúc-Âm-hoá.

Bởi vì lương tâm là đầu mối tội phúc xem ra tại nhiều nơi đang rơi vào tình trạng phá sản. Có những lương tâm đã mất hết ý thức về tội phúc. Có những lương tâm chỉ còn sợ một số tội, vì e ngại dư luận và luật pháp trừng trị, chứ không vì kính sợ Thiên Chúa. Có những lương tâm tự cho phép mình làm bất cứ sự gì mà mình cho là có lợi cho mình.

Trong nội bộ Hội Thánh, và ngay cả trong giới tu trì, nhiều lương tâm nay cũng đang chuyển biến theo chiều hướng đáng ngại. Quen sống giả trong cuộc đời, họ tiếp tục không thực trong lời nói, việc làm và thái độ đối với cộng đoàn và các bề trên cộng đoàn. Quen đấu tranh bằng thủ đoạn trong cuộc đời, họ cũng lại đấu tranh bằng thủ đoạn để lãnh các bí tích và chiếm đoạt những quyền lợi trong đạo.

Khi lương tâm cong queo, thì dù có ban bố từng trăm ngàn luật, tội ác vẫn xảy ra, và vẫn phát triển.

Lương tâm sẽ được huấn luyện tốt, không phải nhờ biết nhiều luật lệ, nhưng là nhờ gặp được một Ðấng thánh, và biết sống dưới cái nhìn của Ngài. Ðấng ấy là Ðức Kitô, mà Phúc Âm giới thiệu.

Tân-phúc-Âm-hoá lương tâm là như vậy.

2. Trí khôn cần được Tân-Phúc-Âm-hoá.

Nói chung, tình hình trí khôn tại nhiều nơi ở Việt Nam không đáng lạc quan lắm. Bởi vì còn nhiều chứng bệnh: Như thất học, dốt nát, hiểu biết sai lầm, hẹp hòi, nông cạn. Thực đáng ngại. Lý do dễ hiểu.

Con người khác loài vật ở chỗ có trí khôn. Ðối tượng của trí khôn là sự thực. Ai tôn trọng sự thực, ham tìm sự thực, biết nhiều sự thực, phân biệt sự thực, người đó đúng là người. Họ rất đáng kính trọng.

Người Kitô hữu càng cần sống trong sự thực, và càng cần làm chứng đức tin của mình bằng các sự thực.

Thế nhưng, vô số người xem ra giàu sang đạo đức, nhưng lại rất ít chất người và ít chất Kitô hữu. Bởi lẽ thiếu tinh thần tôn trọng sự thực, ít đón nhận sự thực, ít đi tìm sự thực, ít biết phân biệt sự thực, ít hiểu các sự thực Phúc Âm, các sự thực cuộc sống và các sự thực văn hoá.

Thế giới kiến thức ngày nay chuyển biến rất mau, rất mạnh. Ai không theo dõi những chuyển biến đó, sẽ dễ trở thành lạc lõng, khó làm chứng được cho các sự thực Phúc Âm.

Mở mang trí khôn mình và trí khôn kẻ khác bằng nỗ lực thường xuyên trau dồi văn hoá, không ngừng nâng cao trình độ kiến thức của mình và của người khác, đó là những bước đầu của việc Tân-Phúc-Âm-hoá trí khôn. Ðồng thời cần đẩy mạnh việc học hỏi Phúc Âm, đón nhận ở đó dung mạo thực của Ðức Kitô, Ðấng là Ðường, là Sự Thực và là Sự Sống.

3. Trái tim cần được Tân-Phúc-Âm-hoá

Nếu quan sát kỹ, ta sẽ thấy tại nhiều nơi, trái tim con người Việt Nam hôm nay có rất nhiều vết thương, âm thầm sâu lắng. Vết thương là những lo âu triền miên về cuộc sống: Cái ăn, cái mặc, cái ở, cái dự trữ, muốn ổn định mà chưa sao ổn định được. Rồi vết thương là những mệt mỏi kéo dài: Mệt mỏi về thể xác, mệt mỏi về tinh thần. Rồi vết thương là những thất vọng, vì nhiều mơ ước tầm thường mà không đạt được. Rồi vết thương là sự đắng cay gây nên bởi những nghi kỵ, ghen tương, kiêu kỳ, tráo trở, hẹp hòi của cảnh đời ích kỷ bon chen. Rồi vết thương là sự e dè, không dám quá tin ai, bởi vì kinh nghiệm cho thấy tìm được những người đáng tin không phải là chuyện dễ.

Những vết thương trên đây và nhiều vết thương khác cần được chữa trị. Rất nhiều trái tim bị thương như thế đã đi tìm thuốc chữa ở những mái nhà tâm linh. Ðây là những tâm hồn sống đời nội tâm phong phú. Bề dầy tâm linh của cuộc sống họ, được xây dựng bằng tinh thần cầu nguyện, khiêm tốn, bình an và tự do của Chúa. Bầu khí của những mái nhà tâm linh này có sức Tân-Phúc-Âm-hoá con người và môi trường xã hội. Nhờ đó, bao trái tim đã được chữa trị và được Tân-Phúc-Âm-hoá. Câu hỏi đặt ra cho mỗi người chúng ta có cố gắng trở thành mái nhà tâm linh không?

ù

Những chia sẻ trên đây sẽ là một số vốn thiêng liêng mới, được tặng thêm vào số vốn mà mỗi người và mỗi cộng đoàn đã có sẵn.

Biết đâu, đối với những ai tỉnh thức và khéo sinh lời, số vốn mới này sẽ là một tín hiệu nào đó báo hiệu sự Chúa đến thăm viếng mình hôm nay, tại đây và đặc biệt dành riêng cho mình.

Tĩnh tâm Linh mục tu sĩ giáo phận Long Xuyên, tháng 5/1993