Là môn đệ của Chúa Giêsu, tôi tìm yêu mến Ngài. Là môn đệ Chúa của thời đại hôm nay, tôi muốn sống đạo, làm chứng cho đạo một cách thông minh, sáng suốt.

Ðể được thế, tôi cần cởi mở về phía con người, dân tộc và thế giới. Sự cởi mở nói đây là tìm hiểu các vấn đề lớn của đời sống và thời cuộc. Có thế, khi đồng hành với mọi người, nhất là với những ai không cùng tín ngưỡng, tôi mong nói được với họ một ngôn ngữ xứng hợp với những suy tư hoàn toàn thuộc về bình diện con người hôm nay. Khởi đi từ nhận định ấy, tôi đặt cho mình trách nhiệm suy tìm, theo dõi sự thực về con người, về đời người trong thế giới hôm nay. Một trong những phương tiện tôi dùng để suy tìm theo dõi là báo chí.

Ðọc nhiều báo, tôi thấy mỗi báo có những cái nhìn riêng. Sự thực ở các báo được trình bày với những mức độ khác nhau. Với tinh thần triết học tôi coi những bài viết đó như các tài liệu, để làm việc. Tôi thường suy nghĩ trên các tài liệu đó.

Trong quá trình suy nghĩ, vận hành tư tưởng của tôi thường rất thận trọng. Với những phân tích, tháo gỡ, nối dệt, tôi cố gắng đi tới một sự thực tương đối phong phú về nhiều mặt và ở nhiều mức độ. Sự thực có nhiều cấp bậc.

Thí dụ, khi đứng ở ven đường, tôi chỉ nhìn được một quãng ngắn của con đường. Khi đứng trên nóc ngôi nhà nhiều tầng, tôi có thể thấy một quãng dài của con đường. Nhưng khi trên máy bay nhìn xuống, tôi thấy được toàn diện hình dạng con đường, từ đầu đến cuối, với những chiếc cầu trên lưng nó, với những dòng sông và làng mạc nó đi qua, với những ruộng vườn, nhà cửa chạy dài hai bên nó.

Sự thực về một con đường đâu có đơn giản, huống chi sự thực về một con người, về một đời người, về một dân tộc, về một tôn giáo. Biết đề cập đến những thực tại đó một cách thông minh, sáng suốt, đó cũng là một cách sống đạo tốt.

Thông minh, sáng suốt đòi nhiều điều kiện về lý trí, nhưng cũng đòi những điều kiện đạo đức, thí dụ như thái độ nhìn là phải kính trọng, và mục đích nhắm tới là phải tìm yêu thương và phục vụ.

Nghe bình luận về báo, tôi thấy có những người không thực sự yêu thương con người, không thực sự phục vụ con người, mà chỉ yêu thương và phục vụ một hệ thống tư tưởng có sẵn, một cơ chế quyền lợi đang nhắm tới. Chính vì thế mà dễ có những sai lầm trong ứng xử. Sai lầm cá nhân, sai lầm tập thể, sai lầm cơ chế. Những sai lầm và những sự thực nhiều khi hiện diện bên nhau một cách hỗn độn. Chúng trải dài và rộng trên lịch sử. Nhiều người bị trói buộc vào đó như một định mệnh. Ðịnh mệnh như một cỗ xe lôi con người đi. Trong hoàn cảnh ấy, con người khó có một cái nhìn toàn diện về sự thực, nhất là không dễ có một cái nhìn tự dọ Ðó là điều bi đát. Nhưng điều bi đát hơn đó là có những người lại tỏ ra tự hào, vì được trói buộc vào chế độ nô lệ tư tưởng, hơn nữa còn sung sướng tự mình trói buộc mình vào cảnh nô lệ tư tưởng. Kết quả thực là tai hại.

Khi nhìn những sự kiện trên, tôi thấy bổn phận tôn trọng sự thực, truy tìm sự thực, giới thiệu sự thực là cực kỳ quan trọng đối với người viết báo. Ðó cũng là bổn phận đối với người đọc báo. Thiết tưởng đó cũng là bổn phận đối với người bình luận về báo, và đối với mọi người muốn sống trưởng thành chiều kích nhân bản.

Thiết tưởng ánh sáng triết học và ánh sáng tôn giáo có khả năng đóng góp nhiều trong việc thi hành bổn phận cao quý ấy, để biết phân định, chọn lựa những gì là có khả năng thực sự giải phóng con người, thăng tiến con người, cứu độ con người.

Long Xuyên, ngày 16 tháng 7 năm 1998